“Havada İnsanlı ve İnsansız Araçların Takımlaşması” (Manned-Unmanned Teaming / MUM-T) alanında öncü çalışmalar yürüten küresel havacılık devi Airbus, hem pilotlu hem de pilotsuz uçakların etkinliğini kat be kat artıracak bu yenilikçi konsepti gerçeğe dönüştürebilmek için iddialı bir teknolojik yol haritası geliştirdi.
Şirket, 2021 ve 2022 yıllarında gerçekleştirdiği önemli uçuş testleri de dahil olmak üzere, bu alanda zaman içinde kazandığı çığır açıcı nitelikteki kimi teknolojik ve endüstriyel becerileri sektör temsilcileriyle adım adım paylaşıyor.
Gelecek Savaşlarındaki Hava Sistemleri (Future Combat Air System / FCAS) ve Çok Alanlı Savaş Bulutu (Multi-Domain Combat Cloud / MDCC) gibi şimdilik hâlâ fantazi gibi duran girişimlerde çok önemli bir rol oynayacak olan insanlı-insansız karma ekiplerin sahaya tam olarak uygulanması yüksek düzeyde bir otomasyon gerektiriyor. Bununla birlikte, Airbus beyin takımı bütün bu süreci gerçeğe dönüştürürken insan unsurunu bütünüyle devre dışı bırakmaya da niyetli değil. İnsan operatörlerin sürece gerektiği an ve ölçüde katılımı, hava trafiğinde anlamlı bir kontrolün her zaman için korunmasını sağlayacak.
Airbus'un engin uzmanlığı gelişim sürecini hızlandırıyor
Airbus'un insanlı ve insansız takımlaşma çalışmalarına katılımı, elde edilen ilk becerileri doğrulamak amacıyla düzenlenen ilk uçuş testi kampanyasının gerçekleştiği 2018'te başladı.
Konuyu yakından takip eden havacılık ve teknoloji kamuoyu, o zamandan beri kaydedilen gelişmeler süresince, Airbus ve ortak ekiplerinin özellikle çözümü zorlayıcı görünen birkaç kilit alana odaklanmasıyla birlikte, hızla artan olgunluk seviyelerine tanık oldu.
İnsanlı ve insansız araçların senkronize ve verimli kullanımı, bir görevden diğerine değişebilecek gerekliliklerle kusursuz bir koordinasyon ve optimizasyon gerektirir. Bunu sağlamak için de Airbus, platformlar arasında paylaşılan yığın davranışları ve unsurlara dağıtılmış ekip zekâsı da dahil olmak üzere, yapay zekâya dayalı ekip oluşturma kavramları ve algoritmaları geliştiriyor.
Bu yeni yaklaşım, insansız uçaklara entegre edilebilecek yüklere ve bunların nasıl kullanıldığına da yansıyor. Örneğin, dağıtılmış bir elektronik harp sensörünün bir tehdidi doğru ve hızlı bir şekilde tespit edebildiği ve yerini ağ üzerinden paylaşabildiği noktaya artık ulaşıldı.
Bu tür becerileri kazanabilmek için insansız varlıkların hem insanlı kaynaklarla , hem de birbirleri arasında çevik ve sağlam bir şekilde iletişim kurabilmeleri gerekir. O yüzdendir ki gelişmiş bir veri bağlantısı, sağlıklı bir teknolojik gelişimin temel direklerinden birini oluşturuyor.
Ayrıca Airbus, hem insansız hava araçları, hem de savaş uçaklarında yoğun bir deneyim kazanarak, gelecekteki bütünüyle insansız sistemler için uçak gövdesi çözümleri hazırlıyor. Gelişme bu hızla ilerledikçe, elde edilen çözümler Airbus’ı havada insanlı savaş uçaklarıyla her an taktik işbirliği hâlinde görev yapan insansız taşıyıcı uçaklara götürecek. Böylesine baş döndürücü bir beceri potansiyelini tam olarak elde edebilmek için, insanlı ve insansız takımlaşma teknolojilerinin hâlihazırda var olan insansız hava sistemleri ve gelecekte geliştirilecekler için de geçerli olması gerekecek.
Bu yoldaki en önemli kilometre taşlarından biri
MUM-T teknolojisinin sabırlı gelişimi sırasında, her yeni kilometre taşında elde edilen yeni bilgileri son derece önemseyen Airbus mühendisleri, halen aktif uçuşta bulunan bir Alman Hava Kuvvetleri Eurofighter uçağı ile şirket yapımı Do-DT25 taşıyıcı dronları birbirine bağlayan canlı bir gösteri ile büyük bir başarıya imza attı. Bu teknolojik gelişme, Alman Silahlı Kuvvetleri tarafından düzenlenen Timber Express 2021 çok uluslu tatbikatı sırasında kayıtlara geçti.
Deneme sırasında, insan komutasındaki Eurofighter savaş uçağı, gerçek zamanlı olarak iki insansız Airbus Do-DT25 dronuna görev atamayı başardı. Böylelikle insansız platformlar da havadan keşif ve elektronik savaş dahil olmak üzere çeşitli görevleri yerine getirme becerisini gösterdi. Dronların, görevleri aldıktan sonra, öngörülen hava sahası kısıtlamalarına bağlı kalarak ve bilinen bütün tehditleri atlatarak uçuş rotalarını özerk bir şekilde planlaması, tatbikat sırasında gözlemcilerin büyük takdirini toplayacaktı.
2022'de süreç bir adım daha öteye taşındı ve ilk kez Almanya dışında MUM-T ile ilgili uçuş testleri yapıldı. Finlandiya'nın Rovaniemi ve Kemijärvi bölgelerinde düzenlenen ve Finlandiya Savunma Kuvvetleri tarafından yönetilen bir deneme kampanyası, Alman Silahlı Kuvvetleri ile bu kilit beceri konusunda kurulacak işbirliğinin de resmî başlangıcını oluşturdu.
Fin Genelkurmayı’nın bir basın açıklamasında da belirttiği gibi, "Bu araştırmadaki işbirliği, Finlandiya Savunma Kuvvetleri’nin insansız havacılığın gelişimi konusundaki heyecanlı bekleyişini güçlendiriyor. Söz konusu işbirliği, insanlı ve insansız hava araçlarının yerel operasyonel bir ortamda bir araya getirilip denenmesinin, sonuçların da yine ortaklaşa değerlendirilmesinin yolunu açmıştır.”
Buna paralel olarak, insanlı platformların yetenekleri de insanlı ve insansız araçların takımlaşma teknolojisinin gelecekteki potansiyeline uyum sağlayacak şekilde gitgide artıyor. Airbus'un 2009 yılından bu yana hizmette olan çok rollü A400M Atlas taşıyıcı uçağı, FCAS insansız taşıyıcılarının havadaki başlatıcı platformu olarak öngörülüyor ve uçak bu konudaki becerilerini ölçen geniş kapsamlı bir uçuş testinden başarıyla geçti.
İnsansız sistemleri insanlı bir uçaktan çalıştırabilme yeteneği, Airbus'un gelecekteki hava gücü vizyonunda, savaş senaryolarına ve ötesine uzanan geniş bir uygulama yelpazesiyle önemli bir güç çarpanını oluşturuyor. Projeye odaklandığı son dört yıl boyunca azımsanmayacak bir yol kateden Airbus’ın nihai hedefi ise olası teknolojik eksik-gediklerinden bütünüyle arındırılmış, küresel ölçekte kabul görecek bir insanlı ve insansız takımlaşma teknolojisinin finiş çizgisinin ipini bütün rakiplerinden önce göğüslemek…
