İhtiyaca göre servis verebilen sürüler

Gelişen ve hızla yenilenen teknolojiye ayak uydurmak teknolojiyi takip edenler ve kullananlar için vazgeçilmez bir noktaya gelmiştir.

Özellikle uzaktan eğitim, uzaktan kontrol, uzaktan takip, uzaktan çalışma, uzaktan araştırma gibi alanlara katılımcı sayısı hızla artmaktadır. Araçtan her şeye erişim (V2X) ve LTE/5G gibi hızla gelişmekte olan teknolojiler sayesinde, araçlar, haberleşme altyapıları, akıllı şehir bileşenleri (evler, büyük yapılar, yollar, kameralar, trafik ışıkları, sesli ve görsel ikaz ediciler), insanlar ve toplumlar, ağ merkezli yaşamın bir parçası olmaya başlamıştır. Ağ merkezli yaşam sayesinde her türlü haberleşme aracının kullanıldığı ve her şeyin birbiri ile haberleşebildiği bir gelecek bizi beklemektedir. Ülkeler ağ merkezli yaşama adım atma konusunda yarış içerisindedir.

Hiç şüphesiz ağ merkezli yaşamda sürü/tekil insansız kara, hava ve deniz araçlarının rolü bambaşka bir noktaya ulaşacaktır. Haberleşme altyapısı/ağı sürü İHA ve İKA sistemlerinin kontrolü açısından büyük önem taşımaktadır. Etkili sürü sistemlerinde kontrolcüler her bir sürü elemanı üzerinde bulunan bilgisayarda koşar. Bu şekilde merkezi olmayan dağıtık bir sistem oluşturulur. Böyle bir sistemde sürü elemanlarının kontrolü sağlaması için kendi aralarında haberleşmesi gerekmektedir. Bu da dağıtık bir haberleşme altyapısı ile mümkün olabilmektedir. Ortaya çıkan dağıtık sürü sisteminde herhangi bir sürü elemanının bir sebeple kaybedilmesi operasyonun devamında ciddi bir sorun teşkil etmemektedir. Böylelikle operasyon kesintiye uğramaz. Aynı şekilde dağıtık haberleşme sistemi sayesinde sürü sistemi yer kontrol istasyonundan bağımsız halde otonom olarak görevini icra eder. Sürü sisteminin yer kontrol istasyonuna elde ettiği verileri aktarması için de ikincil bir haberleşme hattı gerekmektedir. Bu hat üzerinden görüntü vb. sensör bilgileri merkeze gönderilir. Böyle bir haberleşme sisteminin de uzun menzillere veri transferi yapabilmesi kritik önem taşımaktadır. Robotik Otonom Sistemler projelerinde de yer alan insansız hava araçları (İHA) ve insansız kara araçları (İKA) ve karma sürü sistemleri geleceğin olduğu kadar yakın zamanımızın da hem sivil hem askeri alanda vazgeçilmez kilit faktörlerden biri olacaktır. Sivil uygulamalarda sürü İHA ve İKA için özel veya halka açık ağ yapısı (LTE/5G) üzerinden haberleşme sağlanabileceği gibi uygulama kapsama alanına göre örgü ağ yapısı çözümleri üzerinden de haberleşme sağlanabilecektir. Askeri uygulamalarda ise özel ağlar, veri linkleri, askeri örgü haberleşme yapıları kullanılabilecektir. Ağ merkezli uzaktan yaşam için kargo İHA ve sürü İHA faaliyetleri başlamış durumdadır. İHA ve İKA’ların sürü ve sürü servis şeklinde kullanımı, Ağ Merkezli Yaşamı geliştirecektir. Sürü İHA ve İKA’ların etkin bir şekilde gerçekleştirebileceği görevler aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Sivil kullanım

o Kargo teslimatı,

o Nakliye/Taşıma

o Yangın Tespit, Söndürme

o Kan/ilaç nakli

o Canlı Yayın

o Nükleer, Biyolojik ve Kimyasal Vakalara Müdahale

o Güvenlik, Asayiş, Devriye, Yakın Destek

o Trafik Kontrol

o İş Güvenliği

• Askeri kullanım

o Keşif/İstihbarat

o Yakın Kara ve Hava Desteği

o Baskılama

o Kimyasal, Biyolojik, Nükleer saldırılarda Tespit, Numune alma, Müdahale

o Mayın İmha

o Devriye

o Müdahale

o Baskın düzenleme

o Yük ve İnsan Taşıma

o Elektronik Harp

o İletişim Sağlama

Sürü İKA ve İHA sistemlerin, mevcut sistemlerde olduğu gibi operatör tarafından birebir kontrol edilmesi mümkün olmadığından, ağ merkezli yapı ve yapay zekâ tarafından kontrol edilmesi zorunlu olmaktadır. Kullanıcının, merkezi bir yazılım üzerinden, yapılmasını istediği görevi tarif etmesi, görevi izlemesi, görev sırasında oluşan verilere ve değişen koşullara göre analizler yaparak göreve gerektiğinde müdahale etmesi ve görev sonunda sistem tarafından oluşturulan rapora kendi görüşlerini ve analizlerini eklemesi yeterlidir. Kullanıcının tanımladığı göreve göre hangi tip, kaç adet, hangi konfigürasyonda İHA ve İKA’nın kullanılacağı, araçların uygun güzergahta önüne çıkacak engellere göre kumanda edilmesi, araçların durumunun ve sağlığının izlenmesi, alınan görüntülerde insan, araç vb. nesnelerin tespit edilmesi, alınan verilerin analiz edilmesi gibi kritik işlemlerin ağ merkezli sistem ve yapay zekâ tarafından otomatik olarak yapılması daha uygun olmaktadır. Bu şekilde envantere alınan İHA ve İKA’lar bir havuzda toplanarak, talepte bulunan kullanıcılara, ağ merkezli sistem üzerinden verimli bir şekilde, görev bazlı hizmet sağlanabilmektedir. Tüm bu bilgiler ışığında ağ merkezli sürü insansız robotik sistemlerin gerek askeri gerekse sivil hayatta yakın gelecekte daha fazla yer edineceğini değerlendirmekteyiz.

Kaynak: Havelsan dergisi 6.sayısı / Sistem Mühendisi Evren Onur Soykut / Haberleşme ve Faydalı Yükler Takım Lideri Dr. Musa Civil / Sistem Mühendisi Dr. Mehmet Altan Toksöz / Güdüm, Kontrol ve Sürü Takım Lideri Dr. Barış Yalçın / Robotik ve Otonom Sistemler Grup Lideri Gürkan Çetin

 

Yorum yapın