Milli Muharip Uçak'ın yıldırım testini yapacak cihazlar hazırlanıyor

TUSAŞ tarafından üretilecek Milli Muharip Uçak'ın yıldırım testlerini yapacak Hızal firması, yıldırım testinde kullanılacak cihazları geliştirmeye devam ediyor.

Milli Muharip Uçak Yıldırım Test Tesisi Koordinatörü Fazıl Hızal, yıldırım testi projesi hakkında şunları söyledi:

"Hızal firması olarak yaklaşık 40 yıla aşkın, yüksek gerilim teknolojisi tecrübemizle üretmekte olduğumuz labaratuvar test sistemlerinin dahilinde TUSAŞ'da Milli Muharip Uçak'ın yıldırım testlerinin yapılması için bir çalışma yürütüyoruz.

Yıldırım test tesisi projesi adı altında devam eden çalışmanın sonucunda Türkiye’de ürettiğimiz özgün, dizaynı, tasarımı, materyal bileşenleri bize ait olan imalatların yıldırım testlerini, yıldırım etkilerine karşı dolaylı ve doğrudan etki testlerinin yapılması amaçlanıyor.

Yıldırım testleri özellikle askeri platformlarda kritik testlerden biri. Deniz, hava ve kara platformu olsa da, doğa da veya sahada, arazide karşılaşılabilecek olan yıldırım olaylarında ve bu yıldırım olayları sonrasında oluşabilecek tahribat, hasarlar ve personelin hayati tehlikesinin ve sistemin çalışılabilirliğinin doğrulanması için gerekli.

Şimdiye kadar Türkiye’de böyle bir tesis altyapısı olmadığı için yurt dışına götürülen testlerdi. Dolayısıyla siz kendi yaptığınız özgün tasarımı, içindeki personelin ve cihazın yıldırımdan korunması ile ilgili aldığınız tedbirleri, hatta bazı dizayn kriterlerinizi açmak zorunda kalıyordunuz, yurt dışına. İstenilmeden teknolojik olarak bilgi aktarılması söz konusu oluyordu. Bunlar artık Türkiye’de yapılabilecek. Bu sayede biz kendi özgün tasarımlarımızı, kendi dizaynlarımızı geliştirebileceğiz. Bir amacımız bu. Asıl diğer amacımız da bu alanda uzman insan kaynağının yetişmesi. Gerekli olan dizaynların, tasarımların hızlı bir şekilde burada test edilip, doğrulanabilmesi, düzeltilebilmesi.

Böylece özgün teknolojilerinizi üretip, bunları sizin dünyaya satabilmeniz, sunabilmeniz. Bu vesile ile olabilecek şeyler. Çünkü test ölçüm laboratuvar altyapısı olmadan yeni teknoloji ve Ar-Ge yapmanız mümkün değil.

Milli Muharip Uçak Yıldırım Testi Darbe Jeneratörü

Hızal elektrik elektronik mühendisi Mustafa Fakılı ise şunları söyledi:

"Biz şuanda ihalesini almış olduğumuz TUSAŞ Milli Muharip Uçak yıldırım darbe test laboratuvarı için burada jeneratörlerimizi üretiyoruz.

Yapmakta olduğumuz cihazlardan birisi, 500.000 volt yıldırım darbe jeneratörü. Her kadememiz 100.000 volt, toplamda 5 kat olduğu için 500.000 volt oluyor. Bu bizim üretmiş olduğumuz marş jeneratörü.

AC test sitemi

AC test sistemimiz ile biz burada havai hat klemenslerinin korona veri testlerini yapıyoruz. Korona dediğimiz havai hat klemenslerin uçlarında oluşan cızırtı şeklinde duyduğunuz, görülebilir veya duyulabilir korona deşarjlarıdır. Onun testlerini yapıyoruz. Şuanda 500 kw’a kadar çok rahat kademe kademe çıkabiliyor. Onun birde ri esti yapılıyor. Radyo frekansı ile alakalı. O testleri de o cihazımız ile yapıyoruz.

500 bin voltluk jeneratör şarj ünitesi

Bu sistemde bizim yapmış olduğumuz 500 bin volt jeneratörümüzün şarj ünitesi. Orda da yine 34 bin 500 trafomuz var. Bizim jeneratörümüz iki kısımdan oluşuyor. Öncelikle jeneratörümüzün yapmış olduğumuz 500 bin voltluk kapasitör ünitesi yani marş jeneratörümüz. Bunun şarjı için ikinci bir kısım şarj ünitemiz var. Şarj ünitemizde yine katlayıcı devremiz var. Ordan panodan kontrolünü verdiğimiz elektrik enerjisi ile burdaki 500 bin volt jeneratörümüzü şarj ediyoruz.

Akım darbe test ünitesi

Bizim yapmış olduğumuz yıldırım darbeden hariç, akım darbe testleri var, Milli Muharip Uçak projesinde kullanılacak olan. Şuan elimizde olan 200 kilo amper akım darbe testleri için kullanılıyor. Günümüzde paratonerler ve izolasyon malzemeleri için parafudr ve yıldırım sayaçlar olur bunların testi için kullanılıyor.

Yapmış olduğumuz bütün ürünler, Milli Muharip Uçak'ın test ünitesinde, yıldırım darbe test ünitesinde laboratuvarda kullanılacak."

Yıldırım Test Tesisi

TUSAŞ ile HIZAL firması arasında Milli Muharip Uçak Projesinin “Yıldırım Test Tesisi” için 6 Şubat 2020'de imza töreni düzenlendi. Anlaşma kapsamında yapılacak tesis, MMU’nun geliştirilmesi aşamasında olası yıldırım akımlarına doğrudan ve dolayı etkileri test edilebilecek.

Yıldırım Test Tesisi’nin Türkiye’nin en önemli projeleri arasında yer alan MMU’nun geliştirilmesi aşamasında yıldırımın doğrudan ve dolaylı etkilerinin test edilebileceği yaklaşık 4 bin metrekare üzerinde kurulacak tesisin altyapısı ise yüksek gerilim konusunda tecrübeli HIZAL şirketi tarafından yapılacak.

MMU’nun zorlu hava koşullarında yıldırım kaynaklı hasar veya ekipman arıza etkilerinin tamamen ortadan kaldırılmasını sağlayacağı tesisin 2022 yılında tamamlanması öngörülüyor.

Milli Muharip Uçak'ın yıldırım testini yapacak cihazlar hazırlanıyor

 

Yorum yapın