ABD ordusuna bağlı Savaş Yetenekleri Geliştirme Komutanlığı / Havacılık ve Füze Merkezi (DEVCOM AvMC), Boeing ve General Electric şirketleri, ortaklardan GE’nin geliştirdiği yeni nesil bir T408 turboşaft motorunun gövdesine entegrasyonuyla güçlendirilmiş NCH-47D Chinook modeli, deneysel helikopterle bütün uçuş ve manevra testlerini başarıyla tamamladı.
İki yıldır süren program, askerî gözlemcilere, daha güçlü bir motorla takviye edilmiş Chinook’ların kazandığı teknik üstünlükler ve bu entegrasyonun olası riskleri üzerine çok önemli veriler sundu.
Programın genel çerçevedeki amacı, hava kuvvetleri filosunda yer alan Chinook gibi eski kasalı, fakat muharebe sahasındaki yük taşıma yetenekleri kanıtlanmış, bu yüzden de hâlâ gözde durumdaki helikopterlere yeni nesil motorlar eklemlendiğinde bu araçlarda ne yönde bir gelişim ve performans artışı kaydedildiğini birinci elden görmekti. Bu arada, elbette ki bu tür modifikasyonların olası teknik riskleri de gözlemlenecekti. General Electric üretimi T408 yeni nesil bir motorla donatılan eski bir Chinook’un ortaya koyacağı performans, hava kuvvetlerindeki geniş bir araç filosunun topluca modernizasyonu yönündeki niyetlere de yol gösterip ışık tutacaktı.
Önce zemindeki testleri başarıyla geçti
Ordunun anılan merkezinden askerî temsilciler ve Boeing ile General Electric mühendislerinden oluşan ekip, modifiye edilmiş bu helikopterle, 2019'un sonundan 2021'in başına kadar toplam 18 ayrı zemin testi gerçekleştirdi. Deneme sürüşleri için oldukça kötü bir zamandı; çünkü Covid-19 salgını bütün dünya gibi ABD topraklarında da genel bir alarm durumu oluşturmuştu. Fakat, salgının getirdiği seyahat kısıtlamalarına ve Virginia’daki Fort Eustis Tesisleri’nde çalışmaları iyiden iyiye zorlaştıran sosyal mesafe kurallarına rağmen, aynı birleşik ekip, helikopterin Eylül 2020'teki ilk uçuşuna güvenli bir şekilde geçit verecek bütün zemin testlerini eksiksiz olarak tamamlamayı başardı.
Test uçuşları programı, T408 destekli Chinook'un gövdesinde modifikasyon sonrası olup bitenleri, aşağıdakilerden oluşan çeşitli test kriterleri de dahil olmak üzere yedi ayrı uçuş sırasında dikkatle gözleyip araştırdı: Üç farklı brüt ağırlık konfigürasyonu, maksimum tork, 140 knot'a kadar hava hızı, 60 dereceye kadar içe dönüş açısı ve 1,2 km’ye (4000 feet) kadar irtifaya tırmanış ve o düzlemde ilerleme.
Yapılan bu 7 ayrı uçuş testi, bir H-47 Chinook helikopterine daha ağır ve daha güçlü motorları entegre etme yönündeki mühendislik çalışmasının gayet başarılı olduğunu gösterirken, aracın hafif, orta ve ağır ağırlık noktalarında kendi doğal dayanıklılık sınırlarına kadar rahatlıkla çalıştığı ve manevra yapabildiği görüldü. Ayrıca, yine aynı testler, eski nesil bir araçta modern motorlarla yapılan bu yenileştirmenin yakıt verimliliğine ciddi bir katkı sağladığı da tespit edildi.
2019-2021 yılları arasında gerçekleştirilen bütün bu zemin ve hava testlerinde elde edilen sonuçlar, ordunun bazı savaş araçlarını yenileme-iyileştirme yönündeki planlarına son noktayı koymak üzere kullanılacak.
Her üç taraf da sonuçlardan dolayı gururlu
AvMC Havacılık Teknolojileri Geliştirme Müdürlüğü Sistem Entegrasyonu ve Gösteri Komutanı Albay Justin Highley, “Başarıyla tamamladığımız T408 programı, AvMC’nin endüstrideki ortaklarıyla yürüttüğü verimli işbirliğinin, askerî havacılığımız ve onun muharip unsurları için nasıl yeni açılımlar üretebildiğinin harika bir örneğini oluşturdu” diye konuştu. Higley, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Aynı anda, aynı bantlarda ve birbirleri için terzi dikimi olarak üretilmemiş iki hassas makineyi, sonradan birbirine dört dörtlük uyumlu hâle getirmek, büyük bir meydan okumaydı. Ancak, ekibimiz bu meydan okumaya cesaret etti ve başarıya da ulaştı. Programın başlarken belirlenmiş bütün hedeflerine ulaşmış durumdayız. Son entegrasyonu gerçekleştirirken, Covid-19 salgınının çalışmayı zorlaştıran kurallarına rağmen gösterdikleri özveriden dolayı hepsiyle gurur duyuyorum. Bu da programda çalışan sivil ekibin ABD ordusuna olan inancının, bağlılığının, askerlerimizin güvenliğine verdiği önemin bir kanıtıdır.”
Boeing Başkan Yardımcısı ve H-47 Programı yöneticisi Andy Builta da bu üçlü işbirliğinde Boeing olarak Chinook'lara daha güçlü GE motorları bağlanmasını sağlayacak bir Block II aktarma organı üretip gövdeye uyguladıklarını belirterek, “Daha güçlü bir motor, Chinook filosunun sahadaki ömrünü uzatacak, ordunun kalıcı operasyonel araçlarına daha fazla yetenek ve verimlilik kazandıracak olan akılcı, ekonomik, hızlı bir yenileme operasyonunun kilit unsuruna dönüşebilir” dedi.
GE Rotorcraft ve Turboprop Engines Başkan Yardımcısı ve Genel Müdürü Harry Nahatis de içinde motor üreticisi yer aldıkları bu programın T408 ile çalışan bir CH-47 Chinook'un nasıl göz alıcı bir teknik yükseliş gösterdiğini, pek çok zorlu parametreyi başarıyla geçerek kanıtladığını belirtti. Nahatis, görevin başarılmasından duyduğu mutluluğu da şu sözleriyle tanımladı:
“ABD ordusu ve Boeing şirketiyle olan uzun süreli ortaklıklarımız bu denemeyi de hepimiz açısından heyecan verici bir fırsat hâline getirdi. Covid-19'un ortaya çıkardığı beklenmedik engellere rağmen, başarmak için belirlediğimiz önemli kilometre taşlarının her birine tek tek ulaştık. Bu büyük takımın bir parçası olmaktan dolayı gururluyuz.”
Amerikan hava kuvvetlerinin geleneksel yük beygiri: H-47
H-47 Chinook, ABD ordusunda halen yaygın olarak kullanılan bir ağır kaldırma helikopteri olarak tanınıyor. Kargo ve asker taşımacılığı için tasarlanmış olan bu güvenilir araç, uzun yıllar boyunca ordunun deyim yerindeyse “yük beygiri” oldu ve birbirinden çetin çatışma ya da tatbikat bölgelerinde verdiği sınavlardan da yüzünün akıyla çıktı.
Denemelerden başarıyla geçen bu modifikasyonla Chinook’un gövdesine eklemlenen yeni GE T408 motorları, sahip oldukları 7.500 mil beygir gücüyle, aracın mevcut güç kapasitesini yüzde 54 gibi ciddi bir oranda artırıyor.