'Savunma sanayiinde Ar-Ge ve teknoloji yol haritamız'

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı olarak Ar-Ge ve teknolojiye dair çalışmalarımızı; Başkanlığımızın 2019–2023 Stratejik Planı’nda yer alan “Türk Savunma Sanayiini, Türkiye’nin Küresel Güç Vizyonu Doğrultusunda İnşa Etmek” vizyonu ve “Milli Sanayinin Savunma ve Güvenlik İhtiyaçlarını En Etkin Biçimde Karşılayabilecek Kapasiteye Ulaşmasını Sağlayacak Reorganizasyon Sürecine Liderlik ve Hamilik Yapma” misyonu doğrultusunda sürdürmekteyiz. Bu kapsamda, Ar-Ge faaliyetlerine yönelik Stratejik Amacımız, “Savunma Sanayii Teknolojilerinde Dönüşümün Yönetilmesi”dir.

Bu amaca yönelik 3 hedefimiz bulunmaktadır. Birinci Hedefimiz; teknoloji kazanımı çalışmalarını bütüncül bir yaklaşımla planlamak, takip etmek ve desteklemektir. İkinci Hedefimiz; Savunma ve güvenlik güçlerimize sürpriz etkisi oluşturacak kabiliyetleri haiz kılacak geleceğin teknolojilerine yatırım yapmaktır. Üçüncü Hedefimiz ise tasarım ve geliştirme faaliyetlerini destekleyen test ve sertifikasyon kabiliyetlerine haiz olmaktır.

Birinci Hedef kapsamında, ekosistemde yer alan tüm paydaşların katkılarıyla bütünsel bir yol haritası olan Ar-Ge Teknoloji Yol Haritası oluşturulmaktadır. Bu amaçla, her yıl belirlenen teknoloji alanlarında; üniversiteler, araştırma kuruluşları, ihtiyaç makamları, sanayi ve KOBİ’lerden ilgili temsilcilerin katılımıyla Odak Teknoloji Ağları (OTAĞ) oluşturulmaktadır. OTAĞ’lar altında Odak Çalışma Grupları oluşturularak ilgili teknoloji incelemesi gerçekleştirilmektedir. Bu faaliyetlerin sonuçları raporlanarak teknoloji yol haritaları oluşturulmakta, yürütülen çalışmalara yönelik çalıştaylar düzenlenmektedir. Teknoloji yol haritaları bir araya getirilip Ar-Ge Teknoloji Yol Haritası oluşturularak gelişen teknolojilerin takibiyle ihtiyaçlar gözden geçirilerek her yıl güncellenmektedir. Savunma sanayii ekosisteminde yer alan tüm paydaşların katkılarıyla bütünsel bir teknoloji yol haritası hazırlandığından, firma, kurum, kuruluşların birbirinden bağımsız şekilde kendi yol haritalarını oluşturarak aynı teknolojiye yönelik yapacakları yatırım tekrarının önüne geçilmesi de sağlanmaktadır.

OTAĞ’lar ile oluşturulan Ar-Ge Teknoloji Yol Haritası iki amaca hizmet etmektedir. Bunlardan ilki, kritik teknolojilerde %100 milli savunma sanayii vizyonu doğrultusunda milli kritik teknolojilerin belirlenerek önceliklendirilmesiyle temel teknoloji projelerinin başlatılmasıdır. Bir diğeri ise, geleceğin harp konseptini şekillendirme vizyonu doğrultusunda ülkemizi öncü yapacak ileri teknoloji projelerinin başlatılmasıdır.

Savunma Sanayiinde Teknolojik Dönüşümün Yönetilmesi Stratejik Amacına hizmet eden ikinci hedefimizi gerçekleştirebilmek için hızla ilerleyen teknolojik çağda, geleceğe en güçlü şekilde hazırlanabilmek için proaktif davranarak doğru zamanda, doğru teknolojilere yatırım yapmak gerekmektedir. Bu nedenle, Ar-Ge Teknoloji Yol Haritasının bir ayağı ileri teknolojilere yatırımlardan oluşmaktadır.

Yükselen ve Çığır Açan Teknolojiler – Ulusal Öncelikli Alanlar 

Cumhurbaşkanlığı Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu tarafından “Çığır Açıcı Stratejik Yaklaşım” konseptiyle yapılan “Teknoloji Alanı Önceliklendirme Çalışması”  kapsamında 11 teknoloji öne çıkmıştır. Bununla birlikte, NATO’nun 2019 yılı Ekim ayında hazırladığı “Yükselen ve Çığır Açan Teknolojiler” konulu yol haritası dokümanında 8 teknoloji konu başlığı öncelikli bulunmuştur. Her iki çalışma birleştirildiğinde; Yapay Zeka, Geniş Bant Teknolojileri, Büyük Veri, Bilgi Güvenliği, Robotik ve Mekatronik, Otonomi, İnsan Artırımı, Kuantum Teknolojileri, Nesnelerin İnterneti, Biyoteknoloji, Mikro/Nano ve Opto Elektronik Teknolojileri,  Motor Teknolojileri, İleri Fonksiyonel Malzeme ve Enerjetik Malzeme Teknolojileri, Enerji Depolama, Hipersonik ve Yeni Füze Teknolojileri ile Uzaydan oluşan 16 konu, öncelikli olarak öne çıkmaktadır.

Büyük Veri, Yapay Zeka, Otonomi, Uzay ve Hipersonik alanındaki teknolojik gelişmelerin önümüzdeki 5-10 yıl boyunca askeri yetenekler üzerinde büyük etkileri olmaya devam edecektir. Kuantum, Biyoteknoloji ve Malzemelerdeki yeni gelişmelerin, askeri yetenekler üzerinde tam olarak hissedilmesi için daha fazla zaman (10 - 20 yıl) gerektiği değerlendirilmektedir. Bu kapsamdaki gelişmeler neticesinde geleneksel harp sistemlerinin yerini; nanoelektronik, hibrit yarı iletken, opto-elektronik, kuantum teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte çok daha hafif, çok küçük boyutlu, çok daha hızlı ve çok geniş bantlı sistemlere bırakacağı öngörülmektedir.

Başkanlığımız tarafından “Yükselen ve Çığır Açan Teknolojiler”in öneminin bilinci ile ülkemizin 2023 hedeflerine ulaşmasında savunma sektörünün çarpan etkisi rolünü oynaması hedeflenmektedir. Yurt dışı bağımlılığı olmadan üretilen katma değeri yüksek, ileri teknolojik ürünler, ülkemizi küresel pazarda daha güçlü kılacak, artan verimlilik ile yabancı sermayenin de ülkeye girişi hızlanacaktır.

Söz konusu 16 adet Yükselen ve Çığır Açan Teknolojiler konusunun 14’üne yönelik Başkanlığımızda projeler yürütülmektedir. 2 yeni konu olan Bilgi Güvenliği ve Kuantum konularında da proje başlatma kararları 25 Haziran 2020 tarihinde yapılan 6. Ar-Ge Paneli’nde alınmıştır. Bu konularda yürütülen çalışmaların tamamına değinmek bu makalede mümkün olmasa da konunun önemini açıklamak ve çalışmalarımıza ilişkin genel bir bilgi vermek mümkündür.

Büyük Veri – Yapay Zeka Teknolojileri

21. Yüzyılın en önemli teknolojilerinden biri haline gelen ve çağımızın elektriği olarak tanımlanan yapay zeka alanında birçok çalışma Başkanlığımızca eş zamanlı olarak başlatılmıştır. Yapay zekayı bu kadar önemli kılan faktör günümüzde her alanda üretilen verinin hızla artması ve bu verilerin işlenmesine yönelik tekniklerin gelişmiş olmasıdır. Araştırma şirketleri 2030’da yapay zekanın verimlilik artışları nedeniyle küresel ekonomiye etkisinin 16 trilyon dolar olacağı ve 2020’nin sonuna kadar gelişmiş ülkelerdeki nüfusun yüzde 20’sinin günlük işlerinde Yapay Zeka kullanır hale geleceği tahminlerini yürütmektedirler. Savunma sektöründe ve askeri alanda yapay zekanın kullanılması kaçınılmaz bir hal olarak gerçekleşmektedir. Dostla düşmanı tam olarak ayırabilen otonom silahlar, silahlı İHA'lar ve sürü sistemleri, yapay zekanın ülke savunması için asker yönetiminde koordineli kullanılması anlamına gelecektir. Böylece hem güvenlik güçleri daha az kayıp verecek hem de daha etkin bir savunma ortaya konabilecektir.

Büyük veride ve yapay zekada yaşanan gelişmeler ışığında Başkanlığımız, 2017 yılı içerisinde büyük veri, 2018 yılında ise yapay zeka teknolojileri geliştirilmesi konularında Savunma Sanayii Ar-Ge Geniş Alan (SAGA) Çağrılarına çıkmıştır. Söz konusu çağrılara cevap olarak firmalardan, üniversitelerden ve araştırma merkezlerinden gelen 100’ün üzerinde proje önerisi değerlendirilerek büyük veri işleme, saklama vb. altyapı ve kabiliyetlerin yanı sıra veri analitiği, görüntü işleme, otonomi, karar destek gibi konularda yapay zekadan yararlanacak projeler başlatılmıştır.

Yapay zeka alanında 10’dan fazla Ar-Ge Projesi yürüten Başkanlığımız son olarak, farklı yapay zeka projelerinde ihtiyaç duyulan etiketlenmiş verilerin kitle kaynaklı olarak elde edilmesi amaçlı Veri Kovanı-Veri Etiketleme Platformunu hayata geçirmiştir. Veri Kovanı Platformu ile veriler tek bir merkezde Başkanlığımızda toplanarak münferit veri merkezlerinin oluşması önlenecek, güvenilir ve doğrulanmış etiketli veri setleri oluşturulacak ve ülkemizde geliştirilecek olan yapay zeka uygulamalarının başarımlarının artırılmasında önemli ölçüde katkılar sağlanacaktır.

Kuantum Teknolojileri

Çığır Açan Teknolojilerin en çok ilgi uyandıran alanlarından biri de kuantum teknolojileridir. Başkanlığımız bünyesinde kuantum teknolojilerinin; hesaplama, haberleşme, kriptografi, simülasyon, kontrol, metroloji, algılama ve görüntüleme alanlarında bir Ar-Ge Programı çerçevesinde çalışılması planlanmıştır. Bu doğrultuda, Kuantum Programı’nın ilk aşamasında Kuantum Navigasyon Teknolojileri,  Kuantum Radar ve Yüksek Kripto Çözme Kabiliyetlerine Karşı Dirençli Kripto Algoritmalarının geliştirilmesine yönelik Proje başlatılması kararı alınmıştır.

Mikro/Nano ve Opto Elektronik Teknolojiler

Mikro/nano ve opto elektronik teknolojiler kapsamında radar ve elektronik harp, elektro optik, navigasyon, akustik sistemlerin ihtiyaç duyduğu algılayıcı birimlerin geliştirilmesine yönelik projeler yürütülerek; algılayıcı malzemeden yarı iletken malzemeye kadar tüm bileşen ve birimlerin yurt içinde üretilebilmesi için gerekli altyapı, insan gücü ve bilgi birikiminin oluşturulması hedeflenmektedir. Yurt içinde yarı iletken teknolojileri alanında Silisyum Germanyum (SiGe) ve Galyum Nitrat (GaN) transistörlerin geliştirilmesi ve fabrikasyonu gerçekleştirilerek, Savunma ve Emniyet güçlerimizin hizmetine verilecek radar ve elektronik harp sistemlerine entegrasyonu sağlanmaktadır.

Kızılötesi teknolojilerinde, soğutmalı foton dedektörler ve mikrobolometre detektör teknolojileri geliştirilmektedir. Orta Dalga Boyu Kızılötesi (MWIR) bandında ve Çift Renk Orta Dalga Boyu Kızılötesi (MWIR/MWIR) bandında çalışan Cıva Kadmiyum Tellür (MCT) kızılötesi dedektör takımları ve alt bileşenleri geliştirilmekte olup, MCT  malzemesine alternatif olacak Tip-2 Süperörgü malzemelere yönelik proje başlatılması planlanmıştır. Mikrobolometre alanında ileri bir seviye olan 12 µm piksel adımına sahip Mikro-Elektro-Mekanik (MEMS) Sistemler teknolojisi yurt içinde kazanılmaktadır.

Navigasyon teknolojilerinde; kara, hava, uzay, deniz platformlarında; silah, mühimmat, roket, füze ve elektro-optik sistemlerin birçoğunda kullanılan ataletsel navigasyon Sistemleri ve sensörlerin millileştirilmesi çalışmaları yürütülmektedir. Halka lazer, fiber optik, kuartz ve MEMS teknolojilerine sahip sensör ve ataletsel ölçüm Birimi geliştirilmesine yönelik projeler tamamlanarak, navigasyon hassasiyetini arttırmaya yönelik çalışmalara ağırlık verilmiştir. 

Akustik teknolojilerinde, su altındaki sessiz hedeflerin daha erken tespit edilebilmesini sağlayacak uzun tespit menziline sahip düşük frekanslı akustik algılama çalışmaları yürütülmektedir. Su altı akustik gizliliğin sağlanmasına yönelik çalışmalar başlatılma aşamasındadır.

İleri Malzeme Teknolojileri

Bir diğer Çığır Açan Teknoloji alanı, ileri malzeme teknolojileridir. Özgün platform (Milli Muharip Uçak, GÖKBEY, HÜRJET, ATMACA, Yeni Nesil Zırhlı Araçlar vb.) geliştirme projelerinin ivme kazanması, bu projelerde kullanılan kritik malzemelerin yerli olarak geliştirilmesinin teşvik edilmesi, ambargoların malzeme teknolojileri alanındaki çalışmaları tetiklemesi ve yenilikçi teknolojilerin yurt dışı rekabet gücünü arttırması Ar-Ge ve yenilik fırsatı oluşturmaktadır.

Gelecekte daha etkin, hızlı ve daha küçük sistemlerin kullanılması yönünde hedefler, geliştirilecek sistemlerde ileri malzeme teknolojilerinin önem kazandığını göstermektedir. Bu kapsamında, ileri kompozit, eklemeli imalat, grafen ve iki boyutlu malzeme, iz düşürücü malzeme, havacılık motor malzeme, optik malzeme, zırh teknolojileri gibi alanlarda çalışmalar sürdürülmektedir. 

Kompozit teknolojileri kapsamında savunma ve havacılık sektöründe büyük ölçüde kullanıma sahip prepreg malzemelerin geliştirilmesine yönelik faaliyetler yürütülmektedir. Basınçlı tanklarda proses hızı, parça hassasiyeti ve performansı konusunda iyileştirme sağlayacak ön emdirilmiş elyafların (towpreg) geliştirilmesine yönelik faaliyetler planlanmaktadır.

Eklemeli imalat teknolojileri alanında titanyum alaşımları ve nikel süper alaşım için, Lazerle Ergitme İle Eklemeli İmalat (LAM) ve Elektron Işınıyla Ergitme (EBM) proseslerine yönelik nikel alaşım tozlarının geliştirilmesi ve yenilikçi imalat teknolojileri çalışılmaktadır. Eklemeli imalat teknolojisi ile hafif, güçlü, sıcaklığa ve korozyona dirençli malzemelerin teknolojiye adapte edilebilmesi ve yüksek performanslı kompleks komponentlerin üretimi mümkün hale gelmektedir.

Enerjetik Malzeme Teknolojileri

Enerjetik malzeme teknolojileri; alanında askeri mühimmatlarda ve roket/füze yakıtlarında kullanılan, yurt dışından temin edilen enerjik malzemelerin yerli olarak üretilebilmesi hedeflenmektedir. Küçük kalibreli mühimmatlarda kullanılan yüksek tahrip etkinliğine sahip toz termobarik patlayıcı geliştirilmektedir. Yemleme şarjında kullanılmak üzere enerjik malzeme geliştirilerek, mühimmat sistemlerinde parça tesirine karşı en hassas patlayıcı zinciri bileşeni olan yemleme şarjlarının güvenlik ve duyarsızlık seviyesinin arttırılması hedeflenmektedir.

Kimyasal, Biyolojik, Radyasyon ve Nükleer (KBRN) Teknolojileri

KBRN Korunma Teknolojileri alanında; Metal Organik Kafes (MOF) ve membran teknolojileri ile kimyasal ve biyolojik savaş ajanlarına karşı üstün koruyuculuk ve konfora sahip yeni nesil koruyucu tekstil geliştirilmektir. Kimyasal ve Biyolojik Dekontaminasyon Teknolojileri alanında yeni nesil dekontaminasyon malzemesi geliştirilmesine yönelik çalışılmaktadır.

2016 Sonrası Yenilikçi Ar-Ge Süreçleri, Ar-Ge Paneli İşleyişi, Proje Başlatma Süreci, Teknoloji Danışma Kurulu  

Savunma sanayii Ar-Ge projelerinin dinamik bir yapıda başlatılabilmesi için gerekli olan mekanizma,  Bakanlar Kurulu Kararıyla tanımlanarak, Ar-Ge Projelerinin başlama kararlarının Ar-Ge Paneli ile alınması sağlanmıştır. Ar-Ge çalışmalarına yön verilmesi için Ar-Ge Paneli yetkilendirilmiştir. 2016 yılından itibaren 6 adet Ar-Ge Paneli gerçekleştirilerek, 36 Projenin başlangıç kararı ile 17 SSB Ar-Ge Geniş Alan Çağrısına çıkılması kararı alınmıştır.

Ar-Ge Paneli, SSB, Milli Savunma Bakanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri ve TÜBİTAK temsilcileri ile Danışman akademisyenlerden oluşmaktadır. İlgili teknoloji alanında yetkin sektör uzmanları ve akademisyenlerden seçilerek Teknoloji Danışma Kurulunu oluşturan Teknik Danışmanlar, talep edilen konularda tavsiye niteliğinde görüş, değerlendirme, öneri ve raporlar hazırlamak suretiyle Ar-Ge Paneli ve proje yürütme süreçlerinde gerçekleştirilen faaliyetlere katkıda bulunmaktadır.

2016 yılından itibaren Ar-Ge süreçlerine getirilen yenilikçi yaklaşım ile yarışma programlarının başlatılması da sağlanmıştır. Buna örnek olarak, rekabete açık teknoloji konularında en iyi performansın elde edilmesi hedefiyle Yenilikçi Yazılımlar Yarışıyor (Y3) yarışma programı başlatılmıştır. 2018 yılında Elektro-Optik görüntülerden otomatik hedef tespiti konusunda başlatılan yarışmaya, 2019 yılında yeni hedef tipleri ve Geniş Alan Gözetleme (GAG) görüntüleri ile yenileri eklenmiştir. Bahse konu yarışmanın ilerleyen dönemlerde otonomi, sürü zekası, siber güvenlik, yapay zeka gibi alanlarda genişletilerek, gelecekteki savunma kabiliyetlerimiz açısından kritik teknolojilere olan ilginin ve rekabetin arttırılması amaçlanmaktadır.

Proje Değerlendirme, Önceliklendirme, Proje Modelleri, Hareket Alanına Aktarım (İç Paydaşlar)

Ar-Ge Paneline sunulacak konuların belirlenmesinde, ortak akıl sistemi ile oluşturulan Ar-Ge Teknoloji Yol Haritası ve teknolojilerin harekat alanında uygulanmasına yönelik Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) önerileri dikkate alınmaktadır. Konu önerileri; Savunma Sanayii Ar-Ge Geniş Alan Çağrısı (SAGA) veya Savunma Sanayii Ar-Ge Proje Tanımlama (SAPT) önerisi olarak sunulmaktadır. İlgili teknoloji alanında bilgi birikimimizi ortaya çıkartmak, olgunlaştırmak ve savunma sanayiinde değere dönüştürmek üzere gereksinimlerin çerçevesinin çizildiği, fakat detaylandırılmadığı projeler için SAGA süreci işletilmektedir. Bu yolla bilgi birikimi ve fikir sahipleri için projeleri hayata geçirme fırsatı sağlanır. SAPT ise proje çıktısının adreslenmiş bir ürüne girdi sağlayacağı ve gereksinimlerin kati bir şekilde belirlendiği durumlarda işletilmektedir.

Panele sunulan SAGA ve Ar-Ge Projelerinin başlatma kararları panel üyelerinin oylaması yoluyla alınmaktadır. Onaylanan SAGA’lar için SAGA Çağrısı yayımlanmakta olup ilgili duyurular Ar-Ge ve Teknoloji Yönetimi Portalinden takip edilebilmektedir. Onaylanan projeler için Teklife Çağrı Dosyası (TÇD) hazırlanarak İhale ilanına çıkılmakta veya Başkanlık onayı alınarak Sözleşme Görüşmelerine başlanmaktadır.

Bu süreç ile yürütülecek Ar-Ge Projeleri süresince ilgili TSK makamları ile birlikte harekat ihtiyaçları proje kurgusuna dahil edilmekte, ayrıca Başkanlığımız içinde proje çıktılarını kullanabilecek Daire Başkanlıkları ile takvim ve ihtiyaçlar konusunda koordinasyon sağlanmaktadır. Proje toplantıları ile teknoloji gösterimleri ilgili paydaşların katılımıyla gerçekleştirilmektedir.

Bu sayede, henüz proje devam ederken kazanılacak teknolojik kazanımların/sistemlerin/alt sistem/ malzemelerin kullanılabileceği platformlar belirlenerek proje çıktılarının harekat ortamına taşınması için sonradan ortaya çıkabilecek ek maliyet ve eforun minimize edilmesi sağlanmış olmaktadır.

Mümkün olması durumunda, yapay zeka ve tam otonom GPS bağımsız seyrüsefer gibi yeni teknoloji projelerinde test platformu olabilecek, TSK envanterinde yer alan platformlar belirlenerek yeni yetenekler proje kapsamında ilgili platformlara entegre edilmekte, bu sayede kabul testleri sonrasında ilgili teknolojik kazanımların ivedilikle harekat alanında kullanımının önü açılmaktadır.

SSB Ar-Ge Dış Paydaşları ve İlişkileri

Ar-Ge ve Teknoloji Yönetimi Daire Başkanlığımızın dış paydaşları; ihtiyaç makamları, üniversiteler, araştırma kurumları ve firmalardan oluşmaktadır. OTAĞ’lar sayesinde tüm paydaşların teknoloji konularının belirlenmesi aşamasından itibaren sürecin içinde yer alması sağlanmaktadır.

Her yıl sonunda hazırlanan Ar-Ge Projeleri Raporu ile tamamlanan, başlatılan ve devam eden Ar-Ge Projelerinin içerik, çıktı ve kullanım alanları anlatılmakta, söz konusu rapor Türk Silahlı Kuvvetleri ve Milli Savunma Bakanlığı ilgili makamları ile paylaşılmaktadır. Bu sayede, Ar-Ge ve Teknoloji Yönetimi Daire Başkanlığımız bünyesi dışında başlatılan/başlatılacak projelerde kullanım farkındalığı sağlanmaktadır.   

Ar-Ge projelerimizde platform üretici firmalardan KOBİ’lere, araştırma merkezlerinden üniversitelere kadar geniş bir yetenek havuzundan faydalanılmaktadır. Söz konusu paydaşların iş birliği içinde oluşturulacak modeller özellikle teşvik edilmekte olup, bu şekilde sektördeki büyük ölçekli firmalara sistem entegrasyonu, KOBİ’lere alt sistem ve bileşen geliştirme faaliyetleri, araştırma kurumları ve üniversitelere ise temel ve uygulamalı araştırma faaliyetleri verilerek ihtiyaç duyulan teknolojilerin geliştirilmesi sağlanmaktadır. Bu sayede oluşan iş birliği ve sinerji ile sektörün sürdürülebilir büyümesinin sağlanması ve rekabet gücünün artırılması hedeflenmektedir.

Ar-Ge projelerinin yanı sıra, Teknoloji ve Ürün Kazanımı (TÜK) faaliyetleri ile tedarik projelerinin altında yükümlülükler tanımlanarak yerli katkı payının artırılması amaçlanmaktadır. Bu yükümlülükler kapsamında tedarik projelerinin ihtiyaç duyduğu teknoloji tabanını oluşturmak ve sistem/platform projeleri altında alt sistem/bileşen teknolojileri geliştirme amacıyla TÜK Projeleri tanımlanmaktadır. TÜK Yükümlülüğü sayesinde yerlilik oranlarının artırılmasının yanı sıra, büyük ölçekli firmaların teknoloji ve ürün geliştirme çalışmalarında KOBİ’ler, araştırma merkezleri ve üniversiteler ile birlikte çalışma kültürünün oluşturulması da sağlanmaktadır.

İstatistiklerle Ar-Ge Faaliyetleri

 

Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığının yaptığı Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İstatistiklerine göre 2018 yılında toplam Ar-Ge Harcaması 38,5 milyar TL olup Ar-Ge Yoğunluğu %1,03 olarak hesaplanmıştır 1]. Ülkemiz 11. Kalkınma Planında Ar-Ge harcamalarına dair 2023 hedefi olarak belirlenmiş olan %1,8’lik seviyeye ulaşmak için Başkanlığımızın payına düşen sorumlulukların ve görevlerin bilincinde olarak çalışılmaktadır.

Günümüze kadar Ar-Ge ve Teknoloji Yönetimi Daire Başkanlığı bünyesinde tamamlanmış ve halihazırda devam eden toplam 104 projede 3,5 milyar TL’lik harcama yapılmış olup bu projelerde üniversiteler, firmalar, araştırma kurumları ve enstitüler yer almıştır. Başkanlığımız Ar-Ge ekosistemindeki toplam 18 üniversite, 60 firma, 13 araştırma kurumu ve enstitüde 3039 kişi yer almaktadır. Tamamlanan ve çalışmaları devam eden Odak Teknoloji Ağları’nda toplam 43 şehirde 96 üniversite görev almaktadır.

SASAD tarafından yayımlanan Savunma ve Havacılık Sanayii Performans Raporunda yer alan Ar-Ge verilerine baktığımızda, savunma sanayii sektöründe, 2019 yılında 331 milyon doları öz kaynaklardan olmak üzere Ar-Ge alanında toplam 1 milyar 672 milyon dolar harcandığını görüyoruz. Bu rakam toplam sektör cirosunun %16’sına tekabül etmektedir.2] 2002 yılında 49 milyon dolar mertebesinde olan savunma sanayii sektör Ar-Ge harcamalarının 3] 2019 yılında 34 kat arttığı gözükmektedir. Bu oranda sağlanacak artış, sektörümüzün özgün ürün ve teknoloji geliştirmeye verdiği katkının bir göstergesi olacaktır.

Başkanlık Politikamız kapsamında Türk Savunma Sanayii’ni, Türkiye’nin Küresel Güç Vizyonu doğrultusunda inşa etmek amacıyla, geliştirilen ileri teknolojiye sahip savunma sanayii ürünlerinin inovasyon odaklı diğer sektörlere öncülük etmesine katkıda bulunması inancıyla kamu, üniversite ve özel sektör olarak Ar-Ge çalışmaları devam edecektir.

Odak Teknoloji Ağları (OTAĞ)

SSB Ar-Ge ve Teknoloji Yönetimi Daire Başkanlığınca tamamlanan, devam eden, planlanan OTAĞ bilgileri verilmiştir.

Kızılötesi/Görünür Dalga Boyunda Algılama OTAĞ

 

Görünür dalga boyunda algılama teknolojileri ve görüşün zayıf olduğu saha koşullarında tehditlerin algılanması ve hareket kabiliyetinin artırılması amacıyla görüntüleme uygulamalarında kullanılan kızılötesi algılama teknolojilerine yönelik OTAĞ faaliyetleri 13 firma, 6 kurum ve 8 üniversitenin konusunda uzman 100 kişiden fazla personeli ile gerçekleştirilerek 07 Aralık 2017 tarihinde sonuçları sunulmuştur.

Kızılötesi/görünür dalga boyunda algılama teknolojileri kapsamında ortak terminoloji oluşturulmuştur. Teknolojilerin Dünya’daki ve Türkiye’deki mevcut durum analizi yapılmıştır ve bu bilgiler doğrultusunda teknoloji eğilimleri incelenmiştir. Yurt dışı bağımlılığı olan ve kısıtlamalara tabi teknoloji alanları değerlendirilmiş Milli Kritik Teknolojiler belirlenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda geliştirilen/geliştirilmesi planlanan alt birim ve teknolojilere yönelik potansiyel ve öncelikli Ar-Ge alanları belirlenerek Kızılötesi/Görünür Dalga Boyunda Algılama Teknolojileri Yol Haritası oluşturulmuştur.

Navigasyon Teknolojileri OTAĞ

Harekat ortamında görev yapan platformların/sistemlerin konum ve yönelimlerinin doğru olarak belirlenerek planlama ve uygulamanın en etkin şekilde yapılabilmesi için vazgeçilmez olan Navigasyon Teknolojilerine yönelik OTAĞ faaliyetleri 2016 tarihinde tamamlanmıştır. 20 Aralık 2018 tarihinde çalışma sonuçları ve Navigasyon Teknolojileri Yol Haritası tüm paydaşlar ile paylaşılmıştır.

Faaliyetler kapsamında; navigasyon sistemleri ve teknolojileri, dünyada yürütülen projeler/programlar/araştırma faaliyetleri, teknolojik eğilimler, Türkiye’deki navigasyon sistemleri ve teknolojileri ile ilgili kabiliyetler, altyapılar, insan kaynağı, tamamlanan/devam eden projeler/çalışmalar ve mevcut platformlarda/sistemlerde kullanılan navigasyon sistemleri incelenmiştir.

Nadir Toprak Elementleri (NTE) ve Refrakter Grubu Metaller (RGM) OTAĞ

NTE ve RGM OTAĞ faaliyetleri, ASELSAN, ROKETSAN, MKEK, TÜBİTAK ve ETİMADEN başta olmak üzere 18 kuruluş ve 39 kişinin katılımı ile yürütülmüştür. Endüstri, Alaşım, Saflaştırma ve Cevher Odak Çalışma Grupları altında yürütülen faaliyetler sonucunda SSB tarafından Sonuç Raporu hazırlanarak Mart 2019’da yayımlanmıştır.

Sonuç Raporunda; geleceğin mıknatıslarında kullanımı kapsamında Neodimyum ile Süperalaşımların temel bileşenlerinden Nikelin ülkemizde yüksek saflıkta üretimi konuları öne çıkmıştır.

Kompozit Teknolojileri OTAĞ

Savunma, havacılık ve uzay alanlarında ülkemizin ihtiyaç duyduğu kompozit teknolojileri konularının, bu alanlardaki mevcut durumun ve stratejik öneme sahip, ulusal güvenliğimize doğrudan etki eden kompozit teknolojilerinin belirlenmesine yönelik OTAĞ faaliyetleri “Malzeme”, “Tasarım ve Analiz”, “İmalat” ile “Test ve Tahribatsız Muayene” Odak Çalışma Grupları altında ele alınmıştır.

Odak Çalışma Grupları savunma, havacılık ve uzay sanayi için stratejik öneme sahip Teknoloji Konularını saptamıştır. Kazanılması hedeflenen teknolojiler, kullanıcı makamların yetenek ihtiyaçları ile ilişkilendirilmiştir.

23 Mayıs 2018 tarihinde Lansmanı yapılan OTAĞ çalışmaları yaklaşık 250 üyenin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. 26 Ekim 2018 tarihinde Çalıştay gerçekleştirilmiş olup Kompozit Teknolojileri Yol Haritası Sonuç Raporu 2019 yılında yayımlanmıştır.

Siber Güvenlik Teknolojileri OTAĞ

OTAĞ çalışmaları 2019 yılı içinde altı farklı Odak Çalışma Grubu (Ağ Güvenliği, Kritik Altyapıların Güvenliği, Siber İstihbarat, Siber Komuta Kontrol, Siber Taarruz ve Yeni Teknolojilerin Güvenliği) altında ele alınmıştır. OTAĞ çalışmalarının bir sonucu olarak, 2020 yılı içinde siber güvenlikte öncelikli bulunan alanları içeren bir SAGA çağrısı yayımlanmıştır.

Eklemeli İmalat Teknolojileri OTAĞ

 

Eklemeli İmalat Teknolojileri OTAĞ çalışmaları 180 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sonucunda; kompleks geometrili ve gizli kanallı komponentler, yüksek sıcaklık ve mukavemet ihtiyaçlı kompozit parçalar, entegre üç boyutlu akıllı yapılar ve gömülü sistemler (sensör, vb.) eklemeli imalat teknolojileri kapsamında geliştirilmesi öne çıkan konular olarak belirlenmiştir.

Söz konusu alanlarda çalışmalarda bulunmak üzere kuruluş çalışmaları yürütülen Üretim Teknolojileri Mükemmeliyet Merkezi (ÜRTEMM) konsepti çerçevesinde Eklemeli İmalat Araştırma Merkezi’nin (EKTAM) ilk binasının temeli atılmıştır.

RF OTAĞ

Katı Hal, Pasif Bileşenler, Tümdevre, RF Malzeme, Vakum Elektroniği, RF Sinyal İşleme, Kuantum, Anten Teknolojileri alanında 8 farklı Odak Çalışma Grubunun teşkil edildiği RF OTAĞ’a 4 araştırma kuruluşu, 17 üniversite ve 48 firma/kurumdan, yaklaşık 300 kişi katılmıştır.  

RF Teknolojileri ve savunma sanayiinde uygulamaları konusunda mevcut durum analizinin yapılması, teknoloji envanterinin oluşturulması, öncelikli teknolojilerin belirlenmesi ve tüm sektör paydaşlarının katkısı ile RF Teknolojileri Yol Haritasının güncellenmesi faaliyetleri yürütülmüştür. 137 teknoloji konusu altında oluşturulan 190 alt konu önerisi için güçlü ve zayıf olduğumuz hususlar, fırsat ve tehditler analiz edilmiştir. 24 Aralık 2019 tarihinde Çalıştay gerçekleştirilmiş olup Sonuç Raporunun 2020 yılının ikinci yarısında yayımlanması hedeflenmektedir.

Grafen ve İki Boyutlu Malzeme OTAĞ

Grafen ve İki Boyutlu Malzeme OTAĞ çalışmaları, lider kuruluş ASELSAN ile kapsam ve metodoloji belirlenerek 2019 yılında başlamıştır. 3 Mart 2020 tarihinde 50 üniversite ve 15 firmadan 200'ün üzerinde katılımcıyla Lansman Toplantısı gerçekleştirilmiştir. 13-15 Mayıs 2020 tarihlerinde gerçekleştirilen ilk odak çalışma grupları toplantılarında, 40 üniversite, 15 firma ve çeşitli araştırma merkezlerinden 150’nin üzerinde seçkin akademisyen, personel ve araştırmacı katılımıyla 144 konu önerisini değerlendirilmiştir. İlerleyen aşamalarda teknoloji konuları önceliklendirilecek olup Sonuç Raporunun 2021 yılının ilk yarısı yayımlanması beklenmektedir.

Sürü Zekası OTAĞ

Geleceğin muharebe ortamları için “Oyun Değiştirici” nitelikte bir teknoloji olarak görülen Sürü Zekasına yönelik OTAĞ faaliyetleri 2020 yılı içinde başlatılmıştır. OTAĞ kapsamında, Sürü Zekası teknolojilerinin ilgili tüm disiplinler yönünden incelenmesi ve ilgili Teknoloji Konu Başlıklarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Yürütülecek çalışmalar ile geleceğin muharebe sahasında kullanılacak akıllı insansız sistemlere Sürü Zekası teknolojilerini içeren kritik yeteneklerin kazandırılması hedeflenmektedir. 

Enerjetik Malzemeler OTAĞ

 

Ülkemizde enerjik malzeme teknolojilerinde gelinen noktanın belirlenmesi, mevcut durumda çalışılan ve gelecekte çalışılması planlanan konulara yönelik olarak yapılması gerekenler ile birbirini bütünleyen çalışmaların kurgulanması için Başkanlığımız öncülüğünde "Enerjik Malzemeler Odak Teknoloji Ağı (OTAĞ) gerçekleştirilmektedir. İlgili OTAĞ altında “Patlayıcılar”, “Yakıtlar” ve “Piroteknik” Odak Çalışma Grupları (OÇG) bulunmaktadır. Söz konusu OTAĞ ile enerjik malzemeler teknolojilerine ilişkin yol haritasının oluşturularak kısa, orta ve uzun vadede çalışılması planlanan konuların ilgili sektör temsilcileri ve akademisyenlerin katkıları ile oluşturulması hedeflenmektedir. OTAĞ Lansmanı 24 Eylül 2020 tarihinde gerçekleştirilmiş olup çalışmanın yaklaşık bir yıllık süreçte tamamlanması planlanmaktadır.

Akustik OTAĞ

Akustik OTAĞ Lansmanı öncesinde sektörde önde gelen kurum/kuruluşlar ile ilgili SSB ve TSK birimlerinin katılımı ile 27 Şubat 2020 tarihinde hazırlık toplantısı gerçekleştirilmiştir. Toplantıda; taslak çalışma yöntemi ile Odak Çalışma Grupları (OÇG) taslak çalışma alanlarına yönelik bilgi verilmiş ve OÇG çalışma alanlarına yönelik öneriler, Yönlendirme Komitesi’ne katılım talepleri ve Lansman’a yönelik değerlendirmeler görüşülmüştür.

Lansman 2020 Mart ayından 2020 Ekim ayına ertelenmiş olup yaklaşık 80 kurum/kuruluştan 250 kişi tarafından takip edilmesi öngörülen OTAĞ faaliyetlerinin Sonuç Raporu ve Akustik Teknolojileri Yol Haritası'nın oluşturulması ile 2021 Ekim ayında tamamlanması planlanmaktadır.

Kaynak: Mimar ve Mühendis Dergisi 115. sayı / Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir

Yorum yapın