Ana yükleniciliğini Türk Havacılık Uzay Sanayii’nin (TUSAŞ) gerçekleştirdiği Milli Muharip Uçak’ın (MMU) ilk uçuşu 2025’ten 2023’e revize edildi.
Beklenenden önce tamamlanan MMU, bu yılın sonunda ilk uçuşunu gerçekleştirecek.
MMU, Kasım 2022’de son montaj hattına girmişti.
TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, ilk uçuşunu 2025 yılında yapması planlanan MMU ile ilgili açıklamalarda bulundu:
"Gerçekten işlerimiz çok güzel gitti. Biz uçuşu normalde Ekim 2025'te planlanmıştık. Bu uçuşu şimdi geri çektik. Bu yılın sonunda uçacak. Yapıldı zaten, uçacak. Bütün sistemlerini install ediyoruz. Uçuş kontrol sistemi olsun, motor takmıştık, hidrolik sistemleri kontrol ediliyor. Hiçbir kaçak yok. İlk yapıyoruz, tam tutturuyoruz. Neden? Çünkü TUSAŞ yıllardan beri herkesle çalışarak geldi.
MMU'nun imalatında şunu gördük; Teknisyen arkadaşlar harika yapıyorlar. Bilirsiniz ki havacılıkla ilgili yaptığınız bir işte kesin olarak çok doğru yapmanız gerekiyor.
Yıllar boyu biz kaportacılık yaptık. Ama bu uçak kaportacılığı. Öyle basit bir iş değil. İşe MMU'nun bu kadar hızlanması sonra da böyle 'sürpriz, bitti' dememizin sebebi teknisyen arkadaşlarımızın bize sürpriz yapmasından kaynaklanıyor.
Tabi ki bu 2010'da başlayan bir proje. Önce konsept olarak başladı. 2016'da TUSAŞ bunu SSB ile imzaladı. Resmi anlaşma yani o zaman. Daha sonra fiili çalışma da 2017'de imzalanan dökümanla başladı. Yani 5 yıl önce başladı bu. 5 yılda buraya geldi. 5 yıl boyunca mühendis arkadaşlar sabah-akşam çalıştılar. Rüzgâr tünellerine gittik, analizler yaptık. Çekme deneyleri yaptık. Malzeme testleri yaptık. Ama son 1 yılın bu kadar başarılı geçeceğini ben de bilmiyordum. Tebrik ediyorum."
"Önümüzdeki günlerde motoru çalıştıracağız"
Motoru takıyorsunuz, şimdi yakıt tanklarını kontrol ediyoruz. Ondan sonra hidrolikler kontrol ediliyor. Önümüzdeki günlerde depolarına yakıt alacağız. Ondan sonra motoru çalıştıracağız. Üzerinde tekrar tekrar çalıştığımız zaman aslında işleri çok güzel yaptığımızı gördük.
Uçağı 5 yılda tamamladık, 3 bin kişi çalıştı. 5’nci nesil uçak, radarlar göremiyor. Uçakta 2 adet F-16 motoru bulunuyor. Hedefleri yanına gitmeden vurabiliyor. Ayrıca Milli Muharip Uçak belgesel olacak. Videoları çekiliyor, görseniz ağlarsınız.
Milli Muharip Uçak (MMU)
TUSAŞ, Milli Muharip Uçak (MMU) Geliştirilmesi Projesi’nde ana yüklenici konumunda yer alıyor.
MMU, 2028 yılından sonra Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığının envanterine katılacak ve F-16 uçaklarının yerini alacak.
Projede yeni nesil bir uçakta olması gereken düşük görünürlük, dâhili silah yuvası, yüksek manevra kabiliyeti, artırılmış durumsal farkındalık ve sensör füzyonu gibi teknoloji alanlarındaki kazanılacak kabiliyetlerle Türkiye; dünyada ABD, Rusya, Çin vb. 5’inci nesil bir muharip uçağı üretebilecek altyapı ve teknolojiye sahip sınırlı sayıdaki ülkeler arasında yerini alacak.
MMU'nun, Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığının envanterinde bulunan diğer savaş uçakları, İnsansız Hava Araçları (İHA) ve Havadan İhbar ve Kontrol (HİK) gibi platformlar ve tedarik edilmesi planlanan diğer unsurlarla ortak çalışabilir şekilde görev yapması ve üretilecek uçakların 2070’lere kadar Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde yer alması öngörülüyor.
MMU Geliştirilmesi Projesi Sözleşmesi, SSB ile 05 Ağustos 2016 tarihinde imzalandı. İmzalanan mevcut sözleşme, geliştirme ve üretim sürecinin bir parçası olan ön tasarım aşamasını kapsıyor. Söz konusu dönem içinde hava aracının tasarlanması, mühendislik, teknoloji, test altyapılarının ve sertifikasyon süreçlerinin geliştirilmesi, muharip uçak tasarım ve geliştirilmesine yönelik kabiliyet kazanılması amaçlanıyor. TUSAŞ ile BAE Systems (İngiltere) arasında Milli Muharip Uçak geliştirmesine yönelik ‘Ana İlkeler Sözleşmesi’ (Heads of Agreement) 28 Ocak 2017 tarihinde, anlaşma tutanağı ise 10 Mayıs 2017’de imzalandı. TUSAŞ ve BAE Systems arasındaki iş birliği sözleşmesi 25 Ağustos 2017 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girdi.
Ön tasarım aşaması sonunda ise projenin takip eden dönem ve aşamaları için kesintisiz bir geçiş öngörülüyor.
TUSAŞ, projenin ana hedefleri doğrultusunda ülkemizin muharip uçak tasarımı, üretimi, entegrasyonu, sertifikasyonu, bakım ve idamesine yönelik bilgi ve tecrübesini artırmak için tüm milli imkânlardan yararlanma yönünde azami gayret gösteriyor.
MMU’da Hv.K.K.lığı harekât isterlerini karşılayabilmek amacıyla belirlenen çift motorlu MMU konfigürasyonunda kullanılması hedeflenen özgün Motor Geliştirme Projesi yürütülüyor.
Özgün Motor Geliştirme Projesi tamamlanıncaya kadar MMU’da hazır motor kullanılarak hava aracı geliştirme faaliyetleri sürdürülecek.
5’inci nesil çok rollü savaş uçağı olan MMU, hem hava-hava, hem de hava-yer muharebelerinin gereksinimleri için üstün kabiliyetler sağlayabiliyor. TUSAŞ'ın, yüksek hayatta kalma kabiliyetine haiz, güçlü ve atik platformu MMU; sahip olduğu akıllı ve güçlü savaş kabiliyetleri ile tam bir savaşçı konumunda yer alıyor.
MMU Geliştirilmesi Projesi’nde en önemli adımlardan bir tanesi olan aerodinamik geometrinin belirlenmesi ve en iyileştirilmesi için test faaliyetleri ile en gelişmiş mühendislik araç ve yöntemleri kullanılıyor.
Milli Muharip Uçak kokpit tasarımı, 5’inci nesil savaş uçaklarının sahip olması gereken kabiliyet ve donanımlar gözetilerek pilotun iş yükünü en aza indirgemeye yönelik olarak olgunlaştırılıyor. Tasarım sürecinde pilotun içinde bulunduğu fiziksel, bilişsel ve çevresel faktörler göz önünde bulundurularak pilot durumsal farkındalığını artıracak bir kokpit ortamı geliştiriliyor.
