Hava platformlarına entegre edilen elektro-optik hedefleme sistemleri, platformlar tarafından icra edilen keşif, gözetleme, hedef işaretleme, hedef aydınlatma ve hedef noktalama gibi farklı görevleri yerine getiriyor. Hava platformlarına takılmaları sebebiyle sistemlerin hafif olması önem arz etmekle beraber görüntünün kullanıcılar tarafından sorunsuz izlenebilmesi için platform titreşim ve şok etkilerini en aza indiren ve sistemlerin yönlendirilmesini sağlayan stabilize gimbal sistemlerine entegre ediliyor.
ASELSAN tarafından hava platformu stabilize gimbal sistemleri çalışmaları 1990’lı yıllarda başlamış olup geliştirilen ve üretilen öncelikle ASELFLIR-200, AAS-44, ASELFLIR-300T ASELPOD ve CATS gibi sistemler döner kanatlı ve sabit kanatlı hava platformlarına entegre edilerek farklı görevleri başarı ile yerine getirdi. Yine ASELSAN tarafından geliştirilen ATMACA, Kuzgun, İspinoz, Mini Gimbal gibi sistemler de daha küçük platformlarda keşif ve gözetleme faaliyetlerini sürdürüyor.
Bu sistemlerde termal kamera ana sensör olarak kullanılmaktadır. Gündüz kamerası, lazer mesafe ölçer, lazer hedef işaretleyici, lazer noktalayıcı ve lazer nokta izleyici sensörleri de farklı görev ihtiyaçları için entegre edilebiliyor. İki, dört veya altı eksen hassas mekanik stabilizasyon yeteneğine sahip olan sistemler ile çoklu sabit ve hareketli hedef takibi, belirlenen bir yeryüzü şeklinin sabit görüntüsünü alma, girilmiş bir hedef koordinatına dönme ve izlenen bir hedefin hedef koordinatları hesaplama gibi faaliyetler icra ediliyor. ASELSAN tarafından özgün olarak geliştirilen görüntü işleme ve takip algoritmaları ile sistemler sahada kullanıcı ihtiyaçlarına göre en etkin haline getiriliyor.
Elektro-optik (E/O) karşı tedbir sistemleri hava platformları için diğer bir kritik E/O bileşen olarak öne çıkıyor. Hava araçlarının yerden ve havadan gelebilecek tehditlere karşı bir ikaz oluşturması ile gerekli karşı tedbir sistemlerinin harekete geçirilmesi sağlanıyor. ASELSAN tarafından geliştirilen lazer ikaz sistemleri ve füze ikaz sistemleri ile E/O ürün ailesi içerisinde hava platformları için tehdit ortamlarında güvenli bir görev yapma imkânı sağlanıyor.
ASELPOD Hedefleme Sistemi
ASELPOD Hedefleme Sistemi, Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığına bağlı muharip uçakların gece, gündüz ve her türlü hava şartında hassas taarruz imkân ve kabiliyetlerini artırmak amacı ile geliştirildi. Savunma Sanayi Başkanlığı desteği ile başlatılan Hedefleme Podu Projesi kapsamında, ASELSAN tarafından milli olanaklar ile geliştirilen ASELPOD Sistemi Türk Hava Kuvvetlerimize ait F-16 uçaklarında kullanılmakta olup uçakların etkinliğini büyük ölçüde artırıyor.
ASELPOD, sahip olduğu yüksek performanslı termal ve gündüz kameraları ile gündüz ve gece şartlarında görüş imkânı sağlıyor, üstün menzil performansı ile yer ve hava hedefleri oldukça uzak mesafelerden tespit ve teşhis edebiliyor. Tespit edilen hedefler video üzerinden otomatik olarak takip ediliyor, takip edilen bu hedeflere ait konum bilgileri hesaplanıyor ve ekranda pilota sergileniyor. Lazer mesafe ölçüm birimi kullanılması durumunda hedeflere ait konum, rota bilgileri ve hedefin hızı yüksek doğruluk ile hesaplanabiliyor, taarruz gerçekleştirilecek ise GPS güdümlü bombalar hedefe gönderilebiliyor. Ayrıca, bir diğer temel işlev olarak lazer işaretleme birimi kullanılarak lazer güdümlü mühimmatlar yüksek hassasiyet ile hedefe yönlendirilebiliyor.
Bu işlevlerin yanı sıra ASELPOD;
● Lazer noktalayıcı birimi kullanılarak hedeflerin lazer ile aydınlatılması suretiyle operasyon alanındaki farklı unsurlara gece görüş cihazları vasıtasıyla gösterilmesi,
● Termal ve gündüz kamera görüntüleri üzerinden otomatik olarak çoklu hedef takibi,
● İstihbarat, görev sonuç ve harp hasar değerlendirme işlevi için sayısal video kayıt özelliği,
● Lazer nokta izleme birimi ile harici lazer kaynakları ile işaretlenen hedeflere kilitlenilmesi,
● Ataletsel izleyici kullanılarak görüntüde hedefin engellendiği durumlarda, sistemin hedefin üzerinde kalabilmesi,
gibi birçok yeteneğe sahip üstün nitelikli bir elektro-optik sensör sistemidir.
ASELPOD, Türk Hava Kuvvetlerinde kullanımının yanı sıra, yurt dışında imzalanan satış sözleşmeleri ile ihracat başarısı da yakaladı. ASELPOD’un seri üretimleri ve Hava Kuvvetleri Komutanlığına teslimatları başarıyla devam ediyor.
Yıllar içerisinde kararlılıkla devam eden yerlileştirme çalışmaları neticesinde ASELPOD içerisinde kullanılan yurt dışı menşeili kritik komponentlerin tamamına yakını yerli olarak geliştirildi.
Türk savunma sanayinin ortaya koyduğu yenilikçi çözümler kullanılarak ASELPOD kısıtlamalarından bağımsız olarak tüm dünyaya ihraç edilebilir bir sistem haline getirildi. Bu kapsamda dost ve müttefik ülkelerin hava kuvvetleri ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik iş geliştirme faaliyetleri devam ediyor.
CATS Elektro-Optik Sensör Sistemi
CATS, insansız hava araçlarının (İHA) gece, gündüz ve her türlü hava şartında hassas taarruz imkân ve kabiliyetlerini artırmak amacı ile geliştirildi.
ASELSAN tarafından özkaynaklı proje ile geliştirilen CATS Elektro-Optik Sensör Sistemi, alçak ve orta irtifa İHA’ların operasyonel etkinliğini büyük ölçüde artırıyor.
Sistem, termal kamera (3-5 µm 640 x 512 MWIR), gündüz kamerası (1920 x 1080 CMOS dedektör), düşük ışık kamerası (640 x 480 EMMCD dedektör), lazer mesafe ölçer, lazer hedef işaretleyici, lazer noktalayıcı ve aydınlatıcı birimlerinden oluşuyor.
Sistemin ortak açıklıklı sensör giriş penceresi ve cassegrain teleskopik optik tasarım, dar bir hacimde yüksek performans elde edilmesine imkân sağladı. Dört eksen hassas mekanik stabilizasyon yeteneğine ek olarak termal, gündüz ve düşük ışık kamerası hattı üzerindeki hassas ayna mekanizmasının iki eksenli yapısı sayesinde görüntü stabilizasyonu yeteneği üst seviyelere çıkarıldı.
CATS, içerisinde yer alan gelişmiş görüntü işleme algoritmaları ile çoklu, sabit ve hareketli hedef takibi, belirlenen koordinata sabit bakış, girilmiş bir hedef koordinatına yönelme ve izlenen bir hedefin hedef koordinatlarının hesaplaması yapılıyor.
Video hedef takibi yapılırken hedeflere ait konum, yön bilgileri ve hedefin hızı yüksek doğruluk ile hesaplanıyor, taarruz gerçekleştirilecek ise güdümlü bombalar hedefe gönderiliyor. Ayrıca, lazer işaretleme birimi kullanılarak lazer güdümlü mühimmatlar yüksek hassasiyet ile hedefe yönlendiriliyor.
Bu işlevlerin yanı sıra CATS E/O Sensör Sisteminde:
● Lazer noktalayıcı birimi kullanılarak, hedeflerin lazer ile aydınlatılması suretiyle operasyon alanındaki farklı unsurlara gece görüş cihazları vasıtasıyla gösterilmesi,
● Termal, gündüz ve düşük ışık kamera görüntüleri üzerinden çoklu hedef takibi,
● Ataletsel izleyici kullanılarak görüntüde hedefin engellendiği durumlarda, sistemin hedefin üzerinde kalabilmesi gibi birçok yetenek kullanıcıya sunuluyor.
CATS Sistemi, ANKA platformuna entegre edildi. TB-2 Platformuna entegrasyonu ile ilgili çalışmalar devam ediyor.
Küçük-Orta Sınıf Taktik Hava Elektro-Optik Keşif ve Gözetleme Sistemleri
Hafif ve orta sınıf insansız uçan sistemler ve helikopterlerde kullanılmak üzere, ASELSAN tarafından tasarlanan ATMACA ve KUZGUN, kompakt yapıları ve gelişmiş sensörleri ile öne çıkıyor.
Her iki cihazda da kompakt gimbal yapısı içinde yüksek performanslı soğutmalı kızılötesi kamera, full HD renkli gündüz kamerası, lazer hedef işaretleme (designator) birimi, göze-zararsız lazer mesafe ölçer ve lazer noktalayıcı birimleri bulunuyor.
Bu farklı algılayıcılar sayesinde gözetleme, hedef konumlandırma ve hedef işaretleme görevlerini gece ve gündüz koşullarında gerçekleştirebiliyor. Lazer mesafe ölçer sayesinde önce hedefin uzaklığı tespit ediliyor ve buna bağlı olarak hedef koordinatları hesaplanabiliyor. Lazer işaretleyici (designator) sayesinde istenilen hedefi işaretlenerek lazer güdümlü mühimmatın hedefe ulaşması sağlanıyor. Video takip algoritması sayesinde hareketli hedefler kolayca izleniyor.
KUZGUN’un halen devam eden platform entegrasyon çalışmaları sonucunda taktik anlamda sahada fark yaratacağı değerlendiriliyor. ATMACA ise balon platformlarına entegre edilmiş olup yakın zamanda sahada görevine başlayacak.
Kaynak: ASELSAN Dergisi 107. Sayısı / MGEO Elektro-Optik Sistemler Program Direktörlüğü Müdür Serkan Dörtkardeşler / Lider Mühendis Tankut Tarım / Uzman Mühendis Cihan Pirimoğlu / Lider Mühendis Sevda Atay / Kıdemli Uzman Mühendis Rıfat Hakan Otuz / Mühendis II Melike Yılmaz
