Modern orduların taktik gereksinimleri doğrultusunda ortaya çıkan ve ileri teknoloji ürünleri olarak kabul edilen elektro-optik sistemler, geçmişten günümüze vazgeçilmez oldu. Ulusal savunmamız açısından da son derece kritik olan bu teknoloji, başta Milli Savunma Bakanlığı (MSB) ve Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) olmak üzere ülkemizin güzide kurumlarının desteğiyle ASELSAN tarafından ülkemize kazandırıldı.
Savunma Sanayi İcra Kurulu tarafından 1992 yılında, ülkemizin Elektro-Optik Mükemmelliyet Merkezi olma görevi verilen ASELSAN, başlangıçta teknoloji transferi yolu ile ülkemize kazandırdığı ürünlerin ardından özgün projelerle bilgi birikimini artırarak altyapı oluşturdu ve dünyanın önde gelen elektro-optik merkezlerinden biri haline geldi.
90’lı yılların ortasında Akyurt yerleşkesinin tamamlanmasının ardından Mikroelektronik, Güdüm ve Elektro-Optik Grubu bugüne kadar sürdürülen çalışmalar ile termal görüntüleme sistemleri ve sensörleri, pasif görüntü yoğunlaştırıcılar ve sistemleri, lazer üreteçler ve sistemleri, kızılötesi ve lazer güdüm sistemleri gibi temel elektro-optik konularda faaliyetler gerçekleştirdi.
“Teknolojiye egemen olmanın en güzel kanıtı, tasarım ve üretimi özgünleştirmektir. Gerçek hazine ise tasarım ve üretimi özgün olarak ortaya koyan insan gücüdür” felsefesiyle 2000 yılı sonrasında özgün ürünler tüm Türkiye’de yaygınlaştı ve ülke savunmamıza önemli katkılar sağlandı. Şu aşamada en basitten en karmaşığa 120’den fazla elektro-optik sisteme sahip olan ASELSAN’ın bu gelişime katkı veren bazı adımlar şu şekildedir:
2000 yılında ASELSAN’ın özgün ilk termal kamerası olan ASIR Termal Görüntüleme Sisteminin adı ASELSAN ve Infra-Red (kızılötesi) kelimelerinin ilk harflerinden oluştu. Bu projede, sistem mühendisliği, mekanik tasarım, elektronik tasarım ve görüntü işleme yazılım tasarımı yeteneği kazanıldı. Optik üretim ve kaplama altyapısı kurulmaya ve optikler yerli olarak üretilmeye başlandı. Mekanik, elektronik ve sistem yerli olarak üretildi. Bu kamera sayesinde lisanslı üretilen Baykuş Kamerası üretimden kalktı ve sensor/görüntü olarak daha üstün ASIR Kamerası kullanılmaya başlandı. ASELSAN’ın ilk milli kamerası olan ASIR için bakım onarım desteği halen devam ediyor.
2006 yılında Kartalgözü tank nişancı periskop sistemi, Leopard-I tanklarında kullanılmak üzere milli ve yerli olarak tasarlanarak üretimine başlandı. Bu sistemle stabilize alın aynası, kontrol sistemi yetenekleri kazanıldı. Bu projede geliştirilen yetenekler gimbal sistemleri gibi çok hassas alanlara da uygulanarak elektro-optik sistemlerimizin performansı geliştirildi.
2006 yılında milli olarak tasarlanmaya başlanılan ASELFLIR-300T keşif ve hedefleme sistemi Heron ve ATAK helikopteri kapsamında kullanılmak üzere yerli üretildi. ASELFLIR-200’ün ötesinde kabiliyetler sunan bu sistem, lisans transferi ile oluşturulan altyapının nasıl daha öteye özgün ürüne taşınıldığının güzel örneklerinden oldu. 2015 yılında CATS keşif ve hedefleme sisteminde ortak giriş açıklığı ile farklı bantlardaki sensörlerin ortaklandığı karmaşık optik tasarımlar yapıldı. Ayrıca, ilerleyen dönemlerde safir pencere de milli olarak üretildi. Türkiye, dünyada bu yeteneğe sahip ilk altı ülke arasına girdi.
Savunma Sanayi Başkanlığı desteği ile başlatılan Hedefleme Podu Projesi kapsamında, ASELSAN tarafından milli olanaklar ile geliştirilen ASELPOD, F-16 uçaklarında kullanılmaya başlamasıyla ASELSAN dünyanın önde gelen şirketleri arasındaki yerini daha da yükseltti.
Benzer şekilde, lisanslı üretilen termal silah dürbünü için askerlerimizden gelen istekler, öneriler ve ihtiyaçlar doğrultusunda PİTON/BOA Termal Silah Dürbünü yerli olarak tasarlanıp 2007 yılında seri üretime başlandı. Milli imkânlarla geliştirilen ilk silah üstü termal kamera olan PİTON/BOA cihazları, Türk Silahlı Kuvvetlerine teslim edilir edilmez 2008 yılı başında gerçekleştirilen Güneş Harekâtında etkin şekilde kullanıldı. Kullanıcılardan alınan son derece olumlu yorumlar ASELSAN çalışanlarını gururlandırarak, teknolojik yetkinlik seviyesini artırmaya yönelik daha zorlu işleri başaracaklarına yönelik inançlarını artırdı.
Kritik teknolojiler arasında bulunan optik tasarım, üretimi ve kaplamasına yönelik yatırımlar sayesinde 2000 yılından beri hem sistem yetenekleri hem proje süresi hem de maliyet açısından önemli ilerlemeler sağlandı. Ayrıca ihtiyaçlara yönelik farklı dalga boylarında, değişik tasarım mantığında ürünler ortaya konulmasını sağladı. 2004 yılında ŞAHİNGÖZÜ multi sensörlü kamera milli olarak tasarlandı. Soğutmalı dedektörlere yönelik optik tasarım ve üretim yerli olarak yapıldı. 2010 yılında GÖZCÜ Multi Sensörlü El Kamerası sürekli zoom optiği milli olarak tasarlanıp yerli imkânlarla üretildi. 2014 yılında GÖZ-SEESPOT Kamerası 1064 nm ve 3-5 µm bandında çalışan optik milli olarak tasarlanıp yerli imkânlarla üretildi. Türkiye, dünyada bu yeteneğe sahip üç ülkeden biri haline geldi. 2017 yılında GÖZSWIR kısa dalga bandında çalışan kameranın optik tasarımı milli olarak yapıldı.
Bir diğer kritik teknoloji alanı olan kızılötesi dedektörleri milli imkânlarla geliştirmeye yönelik uzun yıllardır devam eden çalışmalar yakın zamanda meyvelerini vermeye başladı. Soğutmalı MCT tipi ve soğutmasız MEMS teknolojisi tabanlı mikrobolometre tipi dedektörlerin prototip üretimleri başarıyla gerçekleştirildi. Yakın zamanda dedektörlerin milli imkânlarla seri üretiminin gerçekleştirilmesi hedefleniyor.
Füze ikaz sistemlerinde kullanılan UV tabanlı sensörlerin milli imkânlarla üretimleri gerçekleştirildi. Diğer sensör teknolojilerinin de milli imkânlarla kazanımına yönelik çalışmalar devam ediyor.
Gece görüş alanındaki ASELSAN ürünleri uzun yıllardır sahada kullanılıyor. Ayrıca yaratıcı düşünce ile tasarlanan özgün geliştirilen silah dürbünleri önüne eklenti olarak kullanılan A600 nişancı dürbünüyle vuruş hassasiyeti artırıldı ve atış yapmadan sıfırlama yetenekleri sunuldu. VAN KEDİSİ Sistemi ile hem termal hem gece görüş sistemleri füzyon yapılarak her iki dalga boyunun avantajları kullanıcıya tek ekranda sunuldu.
Elektro-optik görüntüleme yanında işaretleme (LD) ve mesafe ölçme (LMÖ) için kullanılan lazer teknolojisinde de ASELSAN yatırımları ve yetenekleri hızla ilerliyor. 1998 yılında ilk yerli lazer işaretleyici olan Çıngıraklı Yılan Sistemi tasarımına başlandı. Elektronik tasarım, mekanik tasarım, soğutma tasarımı ve sistem tasarımı yapıldı. Üretim ve test yetenekleri kazanıldı. 2002 – 2004 yıllarında Kaideye Monteli Stinger Projesi ve Leopard-I Modernizasyonu Projesi için lazer mesafe ölçme cihazı tasarımı gerçekleştirildi.
2004 yılında ASELFLIR-300T Sistemi için flaş lambalı lazer kaynağı ile çalışan işaretleyici sistemi tasarımına başlandı. İlk yerli flaş lambalı lazer kaynağı ile çalışan işaretleyici olan ENGEREK Sistemi tasarlandı. Bu sistem sayesinde muharip uçaklardan atılan akıllı bombalar çok yüksek hassasiyetle hedefe yönlendirildi. ENGEREK, NATO STANAG 3733’te tanımlanan Band I ve Band II PRF kodlarının tümünde çalışabiliyor. Bu özelliğiyle NATO envanterinde bulunan Paveway, Hellfire, Copperhead ve ile Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterinde bulunan LGK, Cirit ve UMTAS-L gibi yarı aktif lazer algılayıcılı, güdümlü mühimmatlara uyumludur. 2008 yılında ASELPOD Sistemi için ilk yerli diyot pompalı lazer kaynağı ile çalışan işaretleyici tasarlandı. Bu lazer işaretleyici; çift dalgaboylu, hem 1064 nm hem 1570 nm eğitim moduna sahip ilk yerli tasarımdır. Geçen yıllarda çeşitli güç ve boyutta lazer mesafe ölçerler ve lazer hedef işaretleyiciler tasarlanıp üretildi.
Elektro-optik ürünlerimiz bugüne kadar yaklaşık kırk ülkeye ihraç edildi. Yurt içinde ve yurt dışında ASELSAN iştiraki üretim tesislerinin kurulmasına öncülük etti.
Elektro-optik sistemler alanında, Türk Silahlı Kuvvetleri başta olmak üzere tüm müşterilerine, milli kaynakları etkin kullanarak, beklentilerin ötesini hedefleyen özgün ürün ve sistemler sunmak en büyük misyonumuzdur.
ASELSAN, alt sistemden ürüne, üründen sisteme geçişi sağlayan teknoloji derinliğimiz sayesinde, ilerlemesine emin adımlarla devam ediyor.
Kaynak: ASELSAN Dergisi 107. Sayısı / MGEO Elektro-Optik Sistemler Program Direktörlüğü Kıdemli Lider Mühendis Hakan Bayar
