Eskişehir’de faaliyet yürüten TUSAŞ Motor Sanayii (TEI), havacılık motorlarının farklı irtifa koşullarında test edilmesine olanak sağlayan mobil motor test ünitesi geliştirdi.
Mobil ünitenin bu yıl içinde, Türkiye’nin en büyük gözlemevi olan Doğu Anadolu Gözlemevi’nde yüksek irtifada test edilmesi hedefleniyor.
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Defensehere.com’a verdiği röportajda, mobil motor test ünitesini anlattı.
"Mobil motor test bremzesi motoru test etmek için kullandığımız bir test sistemidir.
Normalde motoru biz kapsamlı test binalarında ve sistemlerle test ediyoruz. Bizim bunu seyyar hale getirmemizin sebebi motorlarımızı değişik irtifa şartlarında çok daha ucuza o irtifa şartlarında bulunduğumuz yerde sağlamak için uğraşıp, gayret sarf edip, para ve zaman harcamak yerine, motoru test sistemi ile beraber irtifanın olduğu yere, değişik irtifa şartlarına götürebilmek için seyyar bir hale getirdik.
TJ300 füze motoru ile ilk test yapıldı
Bizim test ekibimiz bunları kendileri tasarladılar, geliştirdiler, imalatını yaptılar. Tamamen bizim ekibimizin gayreti ile yıl sonu itibarı ile bitirme hedefi koymuştum ben onlara. Yılın son günü saat 5 de beni çağırdılar, sistem hazır gelin ilk motor testimizi yapalım diye.
Tabi ilk motor testini bununla yapmadık. Daha küçük TJ300 füze motorumuzla yaptık. Bu bremze aslında TF10000 motorunuda test edilebilecek şekilde geliştirildi. Tabi o motor çok daha uzun, buraya yatırdığımız zaman ama şu sistem değişip o da buraya monte edilecek şekilde yani TF10000 motorumuzu dahi yüksek irtifa şartlarında istediğimiz yerde seyyar olarak götürüp test yapabileceğiz.
TF10000’e kadar motorlar test edilebilecek
Bu sistemi devreye aldıktan sonra bir iki ay içinde bazı test denemeleri yaptık, çalıştırdık. Şu anda üstünde gördüğünüz motor bizim Gökbey helikopterimizi bayramdan hemen önce uçuran TS1400 motorumuzun çekirdek motoru. Tabi uçuran motorlar helikopterin üzerinde şu anda. Ama bu aynı motorun testlerine devam ettiğimiz birden çok motor yaptıkları testlerde kullanıyoruz. Diğer bir motor, bu çekirdek motor hali. Normalde helikopter motoru olduğu için bunun arkasına birde güç türbinin modülü oluyor, pervaneyi çeviren. Burada o yok. Ama güç üreten kısmını burada rahatlıkla test edebiliyoruz.
Tabi bu dediğim gibi burada TJ300 olsun TF6000 olsun küçüklü büyüklü TF10000’e kadar motorlarımızı bu bremzemizde test edebileceğiz.
Şu anda ilk belirlediğimiz yerlerden biri Erzurum civarında güzel bir yer bulduk 10000 fite yakın bir irtifası var. Hem de yolu, elektriği, suyu, her şeyi hazır. Aslında biz tamamen seyyarız. Yani elektriğe ve suya ihtiyacımız yok. Elektriğimizi kendimiz üretebiliyoruz ama tabi olursa ekip daha rahat ediyor. Yolunun düzgün olması tabi ki bizim için daha rahatlatıcı bir unsur. Orada ülkemizin en büyük gözlem istasyonlarından astronomi için kuruluyor biliyorsunuz. Orada bir test hedefimiz var. Burada testleri biraz geliştirdikten sonra orada da yüksek irtifa testi yaparız diye planlıyoruz."
Yazar: Meriç Yurt
