Günümüzdeki jeostratejik kurgu, ani ve beklenmedik değişiklikler, belirsizlikler, karmaşıklık ve anlaşılmazlık kelimeleri ile tanımlanmaktadır. Çatışmalar ise büyük oranda gri bölge mücadeleleri olarak melez ortamlarda gerçekleşmektedir.
Açık kaynaktaki verinin hacmi, büyüme hızı, çeşitliliği ve doğrulanmasındaki zorluklar, artan ölçüm ve işaret istihbaratı yetenekleri, büyük veriden ihtiyaç duyulan enformasyonun elde edilmesini ve bütünleştirilerek bilgiye dönüştürülmesini her geçen gün daha da zorlaştırmaktadır. Sonuç olarak gelecekteki senaryoları tahmin etmek ve bu senaryolardaki görevleri icra edebilecek komuta ve kuvvet yapılarının tasarlamak ve geliştirmek iyice güçleşmiştir. Bu güçlükler nedeni ile askeri deneyleri, harp oyunlarını ve tatbikatları destekleyecek etkin ve sadakati yüksek analitik araçlara olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır.
Askeri süreçlerin başlangıç noktası savunma planlaması olarak görülebilir. Günümüzde modern silahlı kuvvetler, senaryo temelli savunma planlaması yapmaktadır. Bu savunma planlaması yaklaşımının girdisi, gelecekte karşılaşılabilecek senaryolar ve bu senaryolardan hangilerinde politik otoritenin silahlı kuvvetleri kullanabileceği konusundaki öngörüdür. Böyle bir stratejik öngörünün hazırlanabilmesi için mevcut ve gelecekteki teknoloji hakkında tahminlerin yapılması, bu tahminlerin jeostratejik ve jeopolitik gelişmeler ve eğilimler ile sentezlenerek bir stratejik öngörü dokümanının hazırlanması gerekmektedir. Bu maksatla, oyun teorisine dayanılarak geliştirilmiş, eksik bilgiler ve belirsizlikler ile işletilen bir stokastik jeostratejik oyun olan hymots®g kullanılabilir.
Gelecekte karşılaşılabilecek senaryoları içeren stratejik öngörü dokümanı hazırlandıktan ve politik otoritenin direktifi alındıktan sonra, seçilen senaryolar için ihtiyaç duyulan yetenek paketlerinin belirlenmesi gerekir. Statik Monte Carlo benzetim tekniğine dayalı yazılım sistemleri ihtiyaç duyulan yeteneklerin hesaplanmasında uzun süredir kullanılmaktadır. Bu sistemlere, melez ortam senaryoları için de kullanılabilen hymots®d örnek olarak verilebilir. Yetenek ihtiyaçları belirlendikten sonra, bunların hangilerinin mevcutlar ile karşılanabileceği, hangileri için yeni yeteneklerin geliştirilmesi veya tedarik edilmesi gerektiği ve bu tedarik süreçlerinin nasıl işletileceği savunma planlamasının konularıdır.
Yeni geliştirilecek veya tedarik edilecek yetenek paketleri için kavramsal (konsept) tanımlamaların yapılması, doktrinlerin oluşturulması, donanım ve yazılımın tasarlanması, personelin ve komuta kademesinin hazırlanması ve eğitilmesi, tesislerin inşa edilmesi ve oluşturulan komuta yapısı ve kuvvetler ile karşılıklı çalışabilirlik testlerinin yapılması gerekir. Konseptlerin, doktrinlerin, planların, tasarımların denenmesi ve karşılıklı çalışabilirliklerinin test edilebilmesi için askeri deneyleri destekleyebilecek yapay zeka destekli, zaman atlamalı çalışabilen, güven aralıkları oluşturabilen, yüksek sadakatli hymots®e gibi simülasyon sistemlerine ihtiyaç vardır.
Geliştirilen yeteneklerin göreve hazırlıkları ve komuta/kuvvet yapılarına bütünleştirilmeleri öğrenim, bireysel eğitim, toplu eğitim, tatbikatlar ve harpoyunları ile sağlanabilmektedir. Bu maksatla hymots®c gibi pratik ve yeterli sadakat seviyesinde yapısal simülasyon sistemlerine ihtiyaç vardır.
Son olarak bütün bu süreçleri hedef odaklı olarak işletebilecek, hedeflere ulaşmaktaki performansın sürekli değerlendirip süreçlerin uyarlanmasını sağlayabilecek bütünleşik öğrenim eğitim tatbikat deney değerlendirme (ETE3) yönetim sistemleri, müşterek harp analiz ve eğitim yeteneğinin önemli bir parçasıdır. Son yıllarda bu tip simülasyon ve yönetim sistemleri ile donatılmış müşterek harp ve eğitim merkezleri bütün dünyada yaygınlaşmıştır.
Kaynak: HAVELSAN Dergi 9. sayısı / HAVELSAN Işık Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdal Çayırcı