Türkiye’nin F16 talebi ve Özgür Projesi

Kamuoyunda ve özellikle savunma sanayii sektöründe son günlerde sıkça gündeme gelen konu; Türkiye’nin F-16 talebi. Önümüzdeki günlerde de bu konu tartışılmaya devam edecek gibi gözüküyor.

F-16 talebi konusu birçok farklı açıdan ele alındı ve tartışıldı. Bana göre Türkiye ve F-16 sözcükleri aynı cümlede kullanıldığında akla gelecek en önemli konu; TUSAŞ’ın Özgür Projesi. Bazı uzamanlar konuşmalarında veya yazılarında Özgür Projesi’ne değindiler ancak olması gerektiği kadar konuşulmadı ve gündeme gelmedi.

Özgür projesi hakkında fazla detaya girmeden projeyi Türkiye’nin F-16 talebi bağlamında ele alacağım.

F-16’ların üretiminin sona ermesinin ardından TUSAŞ bünyesinde şu anda devam eden 2 farklı F-16 programı bulunuyor; Blok 30 F-16 Yapısal İyileştirme Projesi ve Özgür Projesi.

F-16 Yapısal İyileştirme Projesi

SSB ile TUSAŞ arasında 10 Ağustos 2015’te imzalanan sözleşme ile F-16 Blok 30 Yapısal İyileştirme Projesi başladı. Proje kapsamında TUSAŞ tarafından uçakta gerekli görülen tamir ve değişim ile gövde üzerinde güçlendirme uygulamaları yapılıyor.

Bu proje aviyonik değil sadece yapısal/fiziki iyileştirmeyi kapsıyor. Proje kapsamında kanat panelleri yenileniyor, uçağın durumuna göre tüm bölgelerinde yaklaşık 1500 ile 2000 arasında mekanik parça değişiyor. Bu yapısal kitlerin tamamına yakını ABD’den Lockheed Martin firmasından geliyor.

Yapısal iyileştirme ile uçakların ömrü; 8000 saatten 12.000 saate çıkarılıyor. Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığında bir F-16’nın yıllık ortalama uçuş saati 200 olduğuna göre, yapısal iyileştirme ile uçakların ömrü yaklaşık 20 yıl uzamış oluyor.

Son olarak 2021’in Temmuz ayında modernizasyonu tamamlanan 8’inci F-16 Blok 30, Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığına teslim edildi. F-16 Yapısal İyileştirme Projesinin, Hv. K. K.lığı envanterindeki 35 adet Blok 30’un modernize edilmesiyle 2023 yılında tamamlanması planlanıyor.

Özgür Projesi

Öncelikle projenin adına dikkatini çekmek istiyorum. Özgür projesi, yani özgür olmayan (Silah ve aviyoniklerde ABD’ye bağımlı olan) F-16 uçaklarını özgürleştirme projesi. Projenin sözleşmesi 2012 yılında SSB ile TUSAŞ arasında imzalandı. Hv. K. K.lığının TUSAŞ’a prototip olarak kullanmaları üzere 2 adet F-16 Blok 30 vermesiyle proje başlamış oldu. ASELSAN projeye aviyonik, donanım ve yazılım konusunda destek veriyor ve TUSAŞ ile ortak Ar-Ge takımları çalışmayı yürütüyor.

Proje kapsamında F-16 Blok 30’ların ana görev bilgisayarı, telsiz sistemi, dost/düşman tanıma sistemi yani özetle aviyonik sisteminin tamamı yerli tasarlanan ve üretilen sistemler ile değiştiriliyor.

İsmail Demir’in Özgür Projesi hakkında söyledikleri

Özgür Projesi hakkında 11 Mart 2021’de Defensehere.com’a konuşan SSB Başkanı İsmail Demir, şunları söylemişti; “Özgür ABD’den bağımsız yürütülen bir proje. Özgür projemiz başarıya ulaştı ve uçaklara entegre edilmeye başlandı. Özgür adı üstünde F-16’larımızı özgürleştirme projesi. F-16’ların bağımlılıktan kurtulma, çeşitli sistemlerin artık yerli sistemlerle adapte edilmesi, uygulanması ve ona uygun şekilde kullanılması anlamına geliyor. Uçağı bir anlamda kendi malınız, kendi sisteminiz yapmakla alakalı bir adım diye biliriz.”

Özgür Projesi hangi aşamada?

Özgür Projesi son derece gizli yürütülen bir proje olduğu için elimizde net bilgililer bulunmuyor. Ancak şu ana kadar açık kaynaklardaki açıklamalara baktığımızda; 2 prototip F-16 Blok 30’un tamamen özgürleştirildiğini, tüm testlerinin tamamlandığını ve artık diğer F-16 Blok 30’lara uygulanmaya başlandığını tahmin ediyorum. Bu da TUSAŞ bünyesinde yer alan iki F-16 projesinin birleştirileceği, yani hangara çekilen F-16’nın hem yapısal iyileştirmeye hem de Özgür Projesi modernizasyonuna aynı anda tabii tutulduğu anlamına geliyor.

Uçak yerde iken aynı anda iki projeyi beraber yapmak, Hv. K. K.lığı için de önemli bir gelişme. Özgür Projesi’nin blok 40 / 50 ve 50+ uçaklarına da uygulanması hedefleniyordu. Ancak Milli Savunma Bakanlığı’nın (MSB) ABD’den Foreign Military Sales (FMS) üzerinden F-16 satın alma ve modernizasyon talebi, planlar da bazı değişiklikler yapıldığı anlamına geliyor.

Türkiye’nin ABD’den talep ettiği 40 yeni F-16’nın nerede üretileceği ve Hv. K. K.lığı envanterindeki 80 F-16’nın modernizasyonların nerede yapılacağına dair henüz bir açıklama yok. Ancak, doğal olarak TUSAŞ’ın bu konuda görevlendirilmesi bekleniyor.

Özgür Projesi; blok 30’ları, blok 70 viper’dan daha üstün seviyeye getiriyor

TUSAŞ’ın Özgür Projesi ile ortaya koyduğu aviyonik suit, Türkiye’nin ABD’den almak istediği son üretim F-16 blok 70 viper aviyonik suiti ile çok benzer özelliklerde olduğu biliniyor.

Özgür suitinin blok 70 viper göre tek eksiği atış kontrol radarı tarafındaki AESA kısmı. ASELSAN, TUSAŞ’ın da desteği ile bu radarı yerli ve milli imkanlarla tasarlamaya devam ediyor. 2022 yılı içerisinde ilk uçuş testinin icra edilmesi ve sonrasında F-16’lara entegre edilmesi bekleniyor.

Özgür Projesi kapsamında yerli AESA radarı entegre edilen F-16 Blok 30’lar, aviyonik süit başta olmak üzere pek çok açıdan Blok 70 Viper ile aynı olacak. Hatta aynı olmasının ötesinde bazı yönleri ile de öne geçecek. En önemlisi de harekat bağımsızlığı elde edilecek.

Özgür F-16’lar yerli ve milli mühimmatları kullanabilecek

Özgür Projesi ve Yapısal İyileştirme Projesi’nden geçerek Blok 70 Viper’dan daha üstün özelliklere sahip Blok 30’ları envanterdeki diğer F-16’lardan ayıran en önemli özellik ise Türk savunma sanayii tarafından geliştirilen yerli ve milli mühimmatların tamamını herhangi bir kısıtlamaya tabi olmadan kullanabilecek olması.

F-16’ların bu özgürlüğü paralelinde Türk Silahlı Kuvvetleri’ne de harekât bağımsızlığı/özgürlüğü kazandırmış olacak. Yani Özgür Projesi; Türkiye’nin Mavi Vatan’ın ve ülke menfaatlerinin korunması için kritik önem taşıyor.

O halde tüm bunlar biliniyorken şu surlara cevap bulmak gerekiyor:

Madem Hv. K. K.lığı envanterindeki F-16’lar özgür değil, neden daha fazla özgür olmayan F-16 talep ediliyor?

Hv. K. K.lığı envanterindeki 80 uçağın modernizasyonu neden Özgür projesi ile değil de ABD modernizasyonuna tabi tutulacak?

ABD’den yeni F-16’ların alınması, Türkiye’yi, her seferinde ambargo uygulayan ABD’ye uzun yıllar mühimmat, görev ve yedek parçada bağımlı yapmayacak mı?

Yazar: Muhammed Ali Akman / Defensehere Genel Yayın Yönetmeni

Yazarın Diğer Yazıları

“Türkiye’nin F16 talebi ve Özgür Projesi” üzerine bir yorum

  1. Bu konuda bir kaç neden şöyle olabilir;
    * En büyük neden diğer paket f16 ların yazılım haklarını abd vermiyor olabilir.
    * Bizim modernizasyon sürecimiz fazla uzun olması nedeniyle destek paket alınmak isteniyordur
    * Politik bir neden olarak “biz istedik ancak vermediniz” diyerek yerli projelerin engellenmesine önlem olabilir.
    * Zaten vermeyeceklerini düşünerek rus sistemlerinin alımını meşrulaştırmak olabilir.

    Cevapla

Yorum yapın