Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı bir uzmanlık örgütü olan Internation Civil Aviation Organization (ICAO), sivil havacılık alanında Uluslararası Sivil Havacılık Standartları ile güvenli, verimli, ekonomik açıdan sürdürülebilir, çevreye karşı sorumlu ve küresel normlara uygun bir şekilde çalışılmasına izin vermektedir.
ICAO’nun Amaçları
• Uluslararası sivil havacılığın güvenli ve düzenli bir şekilde gelişmesini sağlamak
• Barışçıl amaçlar için hava araçları gelişimini ve işletilmesini desteklemek
• Uluslararası sivil havacılık için hava yolları ve hava seyir tesislerinin gelişimini desteklemek
• Uluslararası kamuoyunun güvenli, düzenli, verimli ve ekonomik hava taşımacılığı ihtiyaçlarını karşılamak
• Makul olmayan rekabetin ekonomik bakımdan sebep vereceği israfı önlemek
• Taraf ülke haklarının tam olarak korunması ve ülkelerin her birine uluslararası hava yolu işletmeciliği konusunda uygun imkân sağlanması
• Uluslararası hava seyrüseferinde uçuş emniyetini garanti
altına almak.
Önemli sivil havacılık otoritelerinden en çok bilinenleri; Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Federal Havacılık Otoritesi (Federal Aviation Administration-FAA) ve Avrupa Havacılık Emniyeti Otoritesi’dir (European Aviation Safety Agency-EASA).
Ülkemizin sivil havacılık otoritesi ise Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’dür (SHGM). EASA Part 21-Subpart G/SHGM SHT-21 Alt Bölüm G-Üretim Organizasyon Onayı Sivil hava aracı, alt-ürün, parça ve cihazlarının üretimini yapacak organizasyonlar, ilgili sivil havacılık otoritesinden “Üretim Organizasyon Onayı” almak zorundadır.
SHGM, Alt Bölüm G “Üretim Organizasyon Onayını” içeren SHY-21 “Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyon Yönetmeliği”ni ve SHT-21 “Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyon Talimatını” yayımlamıştır. SHY-21, 10/11/2005 tarihli ve 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 14/10/1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununa dayanılarak ve 7/12/1944 tarihli Chicago Konvansiyonu’nun “Uçuşa Elverişlilik” konulu Ek-8’i ile EASA Part-21’e paralel olarak hazırlanmıştır.
”Üretim Organizasyon Onayı” sahibi olmak isteyen kurumlar Alt Bölüm G’ye göre bir kalite sistemi kurduğunu ve idame ettirebildiğini göstererek, yetkinliği ve yeterliğini otoriteye kanıtlamalıdır. Kalite sistemi yazılı olarak tanımlanmalıdır. Bu kalite sistemi; organizasyonun, kendi veya ortaklarının ürettiği, tedarikçilerden veya alt yükleniciden temin edilen, her bir ürün, parça veya teçhizatın uygulanabilir tasarım verilerine ve emniyetli kullanıma uygun olduğunu güvence altına alabilmesini sağlamalıdır.
“Üretim Organizasyonu Onayı”na sahip organizasyonlar başvurularının kapsamına göre aşağıdaki imtiyazlara sahip olabilmektedir.
• SHT-21 çerçevesinde üretim faaliyetlerini gerçekleştirmek
• Diğer ürün, parça veya teçhizat için Onaylı Servise Verme Sertifikası (Authorized Release Certificate-EASA Form 1/ SHGM Form 1) yayımlamak.
• Hava aracı Uygunluk Beyanı (Statement of Conformity – EASA Form 52 / SHGM Form 52) yayımlamak • Kendi ürettiği yeni bir uçağın bakımı sonrası Bakım Çıkış Sertifikası (Certificate of Release to Service-EASA Form 53-SHGM Form 53) yayımlamak.
• Ürettiği hava aracı ve üretim için SHGM ile mutabık kalınan prosedürler çerçevesinde; üretim organizasyon onayı kapsamında, hava aracı konfigürasyonunu kontrol altında tutarak, uçuş için onaylanmış tasarım koşullarıyla uygunluğunu doğrulayarak, kendi ürettiği hava aracı için özel uçuş izni yayımlamak.
Şirketimiz, EASA Part 21, Subpart G “Üretim Organizasyonu Onayı”na A400M, A350 XWB Aileron, A320 Section 18, A320 Section 19, A330 / A340 Rudder projelerinde sahiptir ve her sene EASA’nın yetkilendirdiği Ecole Nationale de l'Aviation Civile/Italian Civil Aviation Authority (ENAC) tarafından yapılan denetimlerle belgenin geçerliliğini korumaktadır. Airbus projelerimiz için “Onaylı Servise Verme Sertifikası” (Authorized Release Certificate-EASA Form 1) hazırlama imtiyazını da elinde bulundurmaktadır.
T-625 GÖKBEY Türk Hafif Sınıf Genel Maksat Helikopteri Programı için yerli otorite olan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden Form 1, Form 52, Form 53 ve Özel Uçuş İzni yayımlama imtiyazlarına sahip olmak için sertifikasyon çalışmaları hızla devam etmektedir. EASA Part-145/SHGM SHY-145 Bakım Organizasyon Onayı Uçuş faaliyetlerinde emniyetin, uçağın uçuşa hazır durumda bulunmasının sağlanması ve emniyet faktöründen ödün vermeden maliyetlerin azaltılması amacıyla yapılan hava aracı bakımları otorite tarafından yetkilendirilen “Bakım Kuruluşları” tarafından yapılmaktadır.
Yetkili Bakım Kuruluşları, aldıkları yetki kapsamında; uçağın üretiminden başlayarak hizmet ömrünü tamamlamasına kadar geçen süre içinde hava aracının uçuşa elverişli bir durumda tutulabilmesi amacıyla yapılan servis, kontrol, bakım, tadilat ve revizyon faaliyetleri olmak üzere, bakım hizmeti vermektedir.
Otorite tarafından “Bakım Organizasyon Onayı” alan şirket; ticari hava taşımacılığında kullanılan her türlü sivil hava araçları ile ticari hava taşımacılığında kullanılmayan büyük hava araçlarına ve herhangi bir motor, pervane, parça veya cihaza bakım hizmeti vermeye yetkilendirilmiş bakım kuruluşudur.
Türkiye’de EASA Part-145 uyarınca, onay vermeye yetkili SHGM’nin ilgili yönetmeliği SHY-145’dir. Bu yönetmelik, 14/10/1983 tarihli ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununun 148’inci maddesi ve 10/11/2005 tarihli ve 5431 sayılı SHGM Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 8’inci maddesine dayanılarak ve 7/12/1944 tarihli Chicago Konvansiyonu’nun “Personel Lisansları” Ek 1, “Uçuşa Elverişlilik” Ek 8 ve Joint Aviation Authority (JAA ) tarafından yayımlanan Joint Aviation Requirements (JAR ) -145’e paralel olarak hazırlanmıştır. “Bakım Organizasyon Onayı” almak isteyen kuruluşlar, tesislerini her türlü planlı çalışmaya olanak verecek biçimde düzenlemektedir.
Atölyeleri ve bakım bölümlerini, çevresel ve çalışma alanından kaynaklı hataları engellemek amacıyla uygun şekilde ayırmaktadır. Ofis yerleşimi, belirtilen planlı işin yönetilmesine ve onaylayıcı personelin kendilerine verilen görevleri yerine getirmelerine uygun olarak planlamaktadır. Kuruluş, çalışma ortamının, yapılan iş ve özellikle de yerine getirilmesi gereken özel görevlerin otorite tarafından belirlenen nitelikleri karşılamasını sağlamaktadır. Ayrıca, depolama tesisleri, komponentler, malzemeler, aletler ve ekipmanların güvenli muhafazası için otorite tarafından belirlenen gereksinimleri yerine getirmektedir.
İlk defa yetkilendirilmek üzere başvuran kuruluşların, otorite tarafından belirlenen bilgi ve belgeleri sunarak, ön izin alması gerekmektedir. Ön izin almak üzere otoriteye başvuran kuruluşların; bakım yapılacak istasyonların listesini, kuruluşun EASA Part-145/SHY-145 onayını kullanacağı bakım yapılacak hava araçlarının bazında listesini, yapılacak bakımların seviyesini, gerekli alet-ekipmanların listesini ve temin planını, bakım yapacak teknik personel bilgilerini, temin planı ve adamsaat planlamasını, bakım kuruluşunun SHY-145 yetkisine göre bakımı yapabilecek yeterli mali durum bilgilerini, fizibilite raporunu, bakım kuruluşunun bakım yapacağı istasyonlarda bakımlara uygun olarak planlanan ofis ve teknik yerleşim bilgilerini, “Bakım Kuruluşu”nun organizasyon yapısını, yönetici personel olarak görev yapacak uygun kişilerin bilgilerini, yapılacak bakımlar için güncel ve geçerli teknik verilere erişim ve temin planını otoriteye sunmaları gerekmektedir.
Kuruluş; bakım programının hazırlanması, yönetim veya kalite denetlemelerinde görev alan personelin yeterliliğini otoritece uygun görülen bir prosedüre ve bir standarda göre belirlemekte ve kontrol etmektedir.
Yeterlilik kavramı, iş tanımına ilişkin gerekli mesleki uzmanlığa ek olarak, personelin kuruluş içindeki görevine uygun insan faktörleri ve insan performansı konularının uygulanması hakkında bilgi sahibi olmasını da içermektedir. Part-145 ile hayatımıza giren "insan faktörleri"; insan performansını tam anlamıyla dikkate alarak, insan ve diğer sistem bileşenleri arasında güvenli bir ara yüz hedefl eyen ve havacılık tasarımları, sertifikasyonu, eğitimi, operasyonları ve bakımlarına uygulanan prensipleri ifade etmektedir. "insan performansı"; havacılık ile ilgili işlemlerin emniyeti ve verimliliğine ilişkin bir etkiye sahip olan insan kapasitesi ve sınırları anlamına gelmektedir. Üretim ve Bakım Organizasyonu Onayları, şirketimize uluslararası platformlarda rekabet avantajı sağlamakta ve Türkiye’nin havacılık sektöründe söz sahibi olmasına imkân vermektedir.
Kaynak: TUSAŞ Mag Dergisi 117. sayı / Kalite Mühendisi Barış Turan